شیب تند افزایش قیمت خودرو در سال‌های اخیر باعث شده تا بسیاری چاره‌ای جز خرید خودروی کارکرده نداشته باشند. توجه به نکات حقوقی خرید خودرو دست دوم در معامله این خودروها به اندازه مسائل فنی اهمیت دارد؛ اما متأسفانه بسیاری از افراد هنگام خرید خودرو کارکرده بیشتر به نکات فنی دقت می‌کنند و به نکات حقوقی خرید ماشین دست دوم توجه کافی ندارند.
این موضوع متأسفانه ضررهای جبران‌ناپذیری را به دنبال دارد و اگر قصد خرید چنین خودرویی را دارید، توصیه می‌کنیم تا این مقاله را حتماً تا انتها بخوانید؛ چون سعی کرده‌ایم تمامی نکات حقوقی خرید خودرو کارکرده، قوانین مربوطه و تبعات ناشی از عدم رعایت آن‌ها را در آن شرح بدهیم تا هنگام معامله خودرو کارکرده دچار ضرر و زیان نشوید.
پیش از هر چیز، مدارک خودرو را به‌دقت بررسی کنید
بررسی مدارک خودرو و اطلاع از صحت‌وسقم آن‌ها، مهم‌ترین بخش در نکات حقوقی خرید خودرو دست دوم است؛ تاحدی‌که پیشنهاد می‌کنیم این کار را پیش‌از بررسی موارد فنی خودرو انجام دهید تا از صرف هزینه برای کارشناسی و تنظیم قولنامه رسمی برای خودرویی که مشکل حقوقی دارد جلوگیری کنید.
قبل از معامله خودرو، حتماً از کامل‌بودن مدارک شناسایی فروشنده و مدارک خودرو اطمینان حاصل کنید. این مدارک باید شامل موارد زیر باشند:
- کارت خودرو
- برگ سبز خودرو
- سند کمپانی
- برگ معاینه فنی معتبر
- بیمه شخص ثالث خودرو
- مفاصاحساب مالیات نقل‌وانتقال و خلافی خودرو (در صورت قطعی‌شدن معامله)
دقت کنید خودرو حتماً به نام فروشنده باشد و حتی‌المقدور از خرید خودروهای در رهن شرکت سازنده (به عبارت در رهن در بالای برگ سبز دقت کنید)، با پلاک شهرستان‌های دیگر، وکالتی و … بپرهیزید. برخی دلالان، خودروها را با سند باز و پلاک نفر قبلی می‌فروشند! بعضی خودرو را جای طلب از کسی گرفته‌اند و خرید این مدل خودروها تازه اول داستان است.
همچنین نقص در هر کدام از موارد بالا هم داستان‌های خاص خود را دارد؛ مثلاً بر اساس جدیدترین قوانین خرید و فروش خودرو دست دوم و صفر، فروش خودرو بدون سند کمپانی ممنوع است. درصورتی‌که چنین خودرویی را بخرید، در صورت بروز مشکل برای اثبات مالکیت خودرو چالش خواهید داشت و در صورت اقدام قانونی برای دریافت سند کمپانی المثنی، این سند به نام آخرین کسی ثبت می‌شود که در دفاتر اسناد رسمی خودرو به نام او خورده است. نقل‌وانتقال خودرو و تعویض پلاک بدون برگ سبز و معاینه فنی هم اصولاً امکان‌پذیر نیست.
حواستان به خودروهای وکالتی و در رهن باشد
خودداری از خرید خودروهای در رهن و وکالتی، یکی دیگر از مهم‌ترین نکات حقوقی خرید خودرو دست دوم محسوب می‌شود. خرید چنین خودروهایی بدون رعایت نکات لازم، می‌تواند تبعاتی مثل توقیف موقت یا دائم خودرو را به دنبال داشته باشد. در ادامه، به تبعات معامله چنین خودروهایی بیشتر می‌پردازیم:
دردسرهای خرید خودروی در رهن
معمولاً خودروهای در رهن نسبت به خودروهایی که سند شش‌دانگ آن‌ها به نام مالک خورده، قیمت پایین‌تری دارند. با این حال قوانین خرید و فروش خودرو دست دوم در رهن بسیار پیچیده است و به همین دلیل توصیه می‌شود که تا جای ممکن از خرید این خودروها خودداری کنید. برای درک بهتر دردسرهای خرید چنین خودرویی، به مثال زیر توجه کنید:
در یک نمونه واقعی، فردی یک خودروی صفر در رهن را خریداری می‌کند. فروشنده مدعی می‌شود که طی چند روز آینده به شرکت ایران خودرو مراجعه، خودرو را از رهن خارج و سند را به نام خریدار می‌زند. در نتیجه بین طرفین قولنامه دستی نوشته می‌شود. حتی در قولنامه مبلغی به عنوان جریمه برای دیرکرد در تحویل و انتقال سند خودرو لحاظ می‌شود.
پس از چند روز فروشنده با خریدار تماس گرفته و مدعی می‌شود که کارخانه با خارج‌کردن خودرو از رهن موافقت نکرده است و معامله فسخ است. ضمن اینکه خریدار را تهدید می‌کند که در صورت عدم فسخ قرارداد (بدون پرداخت جریمه از سوی فروشنده)، کمپانی سازنده خودرو را توقیف می‌کند. این در حالی است که قیمت خودرو هم به‌شدت افزایش یافته است و خریدار دیگر با مبلغ قبلی نمی‌تواند خودروی موردنظرش را بخرد.
متأسفانه این خریدار اطلاع نداشته که به دلیل در رهن بودن سند خودرو و پرداخت‌نکردن اقساط خودرو به‌صورت کامل، امکان پس‌گرفتن خودرو توسط کمپانی سازنده وجود دارد. تنها راه خرید چنین خودروهایی این است که فروشنده از طرف کمپانی سازنده یا شرکت لیزینگ وکالت‌نامه رسمی برای فروش خودرو داشته باشد و قرارداد فروش خودرو هم در دفاتر رسمی ثبت شود.
در این قرارداد باید تمامی جزئیات مربوط به فروشنده، خودرو، کمپانی سازنده یا شرکت لیزینگ، زمان تعویض پلاک، تاریخ فک رهن و نحوه پرداخت ضرر و زیان خریدار در صورت عمل‌نکردن فروشنده به تعهدات خود درج شود. پس از فک رهن، خریدار می‌تواند مالک رسمی خودرو شود.
دردسرهای خرید خودرو وکالتی
قوانین و نکات حقوقی خرید خودرو کارکرده وکالتی هم به اندازه خرید خودروی در رهن پیچیده است و به همین دلیل خرید چنین خودروهایی هم توصیه نمی‌شود؛ مگر این که وکالت فقط برای تعویض پلاک باشد و پیش از آن از پرداخت مالیات و خلافی خودرو توسط فروشنده و نبودن مشکلاتی مثل توقیفی و در رهن نبودن خودرو مطمئن شوید.
به عنوان مثال در صورت وجود مشکلات زیر، خودرو در پارکینگ مراکز تعویض پلاک توقیف می‌شود و اگر مدت‌زمان وکالت‌نامه شما کمتر از این زمان توقیف خودرو باشد با مشکلات زیادی روبرو خواهید شد:
- اگر خودرو مشکل منکراتی داشته باشد.
- فروشنده ممنوع‌المعامله باشد.
- درصورتی‌که شماره شاسی، موتور یا اتاق با سند رسمی خودرو مطابقت نداشته باشد.
- درصورتی‌که به دلیل بدهی، عدم پرداخت مهریه، ارتکاب جرم و … برای خودرو حکم توقیف قضایی صادر شده باشد.
توجه به نکات حقوقی خرید خودرو دست دوم ایجاب می‌کند که در معامله وکالتی خودرو کارکرده، حواستان به موارد زیر باشد:
- چنانچه خریدار به هر دلیل و به‌ویژه در زمان ترخیص خودرو از توقفگاه نیاز به خدمات ترافیکی داشته باشد و مالکیت وی محرز نشود، از خدمات مربوطه محروم می‌شود و امکان ترخیص خودرو را نخواهد داشت. در صورت بروز چنین مشکلی، باید مالک اصلی پلاک حضور داشته باشد که این امکان همیشه وجود ندارد.
- بر اساس قانون جدید خرید و فروش خودرو، تا زمان قطعی نشدن نقل‌وانتقال خودرو (فروش وکالتی بدون مبایعه‌نامه)، تمامی جرایم خودرو به نام مالک ثبت می‌شوند. در نتیجه جریمه‌های رانندگی انباشته می‌شود و با رسیدن مبلغ خلافی خودرو به یک میلیون تومان، دستور توقیف خودرو در سیستم اجرائیات صادر و اجرا می‌شود.
- درصورتی‌که مبایعه‌نامه رسمی پیش از گرفتن وکالت امضا نشده باشد، فروشنده با ارائه مستندات به مراجع قضایی می‌تواند دستور توقیف سیستمی پلاک خودرو را بگیرد و خریدار را تحت تعقیب قرار دهد.
برای جلوگیری از مشکلات بالا، حتماً از فروشنده بخواهید که وکالت‌نامه را در دفاتر اسناد رسمی به شما بدهد و پیش از آن مبایعه‌نامه تنظیم و امضا شود. همچنین حواستان باشد که در وکالت‌نامه اجازه انتقال سند به شما داده شود تا پلاک جدید به نام خودتان صادر شود.
مراقب فروشنده‌های ممنوع‌المعامله باشید
یکی از مهم‌ترین نکات حقوقی خرید خودرو دست دوم به افراد ممنوع‌المعامله مربوط می‌شود. اگر فروشنده به شما پیشنهاد کرد به جای مراجعه به مراکز تعویض پلاک به شما وکالت‌نامه بدهد، تا حد امکان این پیشنهاد را قبول نکنید؛ چون اگر فروشنده ممنوع‌المعامله باشد داشتن وکالت‌نامه از وی فایده‌ای نخواهد داشت. تمامی مراکز تعویض پلاک به سامانه‌های قضایی متصل هستند و درصورتی‌که فروشنده ممنوع‌المعامله باشد، تعویض پلاک انجام نخواهد شد و حتی ممکن است خودرو توقیف شود.
البته با استفاده از برخی از سایت‌ها و اپلیکیشن‌های ارائه‌دهنده خدمات قضایی می‌توانید اعتبار معاملاتی فروشنده را بررسی کنید. این کار به کد ملی و پرداخت مبلغی ناچیز (حدود 10 هزار تومان) نیاز دارد. درصورتی‌که فروشنده ممنوع‌المعامله نبود، بعد از تنظیم مبایعه‌نامه در دفاتر اسناد رسمی، می‌توانید از او وکالت تعویض پلاک بگیرید.
پیش از انتقال سند، قرارداد (مبایعه‌نامه) تنظیم کنید
در بسیاری از نکات حقوقی خرید خودرو دست دوم توصیه می‌شود که پس از بررسی موارد فنی و حقوقی، بین خریدار و فروشنده یک مبایعه‌نامه امضا شود. مبایعه‌نامه یا قولنامه قراردادی بین خریدار و فروشنده است که هر طرف قرارداد را موظف می‌سازد تا نسبت به موارد توافق شده تعهد داشته باشند. از نوشتن هرگونه قولنامه دستی خودداری کنید و اگر اولین تجربه خرید خودروی شماست، اصلاً زیر بار این حرف نروید!
موارد زیر باید در نحوه تنظیم قولنامه ماشین گنجانده شوند:
- مشخصات کامل مالک و فروشنده (شماره ملی، آدرس دقیق، تاریخ تولد، محل صدور شناسنامه و شماره تماس)
- تمام جزئیات خودرو مانند مدل، رنگ، وسایل و آپشن‌های موجود، تک سوخت یا دوگانه‌سوز بودن آن و…
- قیمت توافقی و نحوه پرداخت هزینه از سوی خریدار
- زمان تحویل خودرو از طرف فروشنده به همراه بیمه و کارت سوخت
- زمان و نحوه تعویض پلاک خودرو
- نحوه پرداخت عوارض سالانه شهرداری، مالیات، جرایم و دریافت تأییدیه عدم خلافی خودرو
- توافقات برای زمان حضور در دفترخانه
- موارد مربوط به نحوه فسخ معامله و جرایم مربوطه
نکات تنظیم مبایعه‌نامه
این نکات حقوقی خرید ماشین دست دوم باید حتماً در مبایعه‌نامه رعایت شود:
- پیش از امضای مبایعه‌نامه نسبت به بررسی اصالت خودرو و مدارک آن اقدام کنید و آگاه باشید که جمله «مورد معامله عیناً به رؤیت خریدار رسید»، به معنی پذیرفتن مورد معامله با شرایط پیدا و پنهان آن است.
- نگه‌داشتن بخشی از مبلغ تا پایان تنظیم سند رسمی، از مهم‌ترین نکات حقوقی خرید خودرو دست دوم محسوب می‌شود. به همین منظور تا پیش از مراجعه به مراکز تعویض پلاک، تأیید اصالت خودرو، احراز ممنوع‌المعامله نبودن فروشنده و همچنین پرداخت جرایم معوقه و دیون دولتی از سوی او، از تسویه‌حساب و پرداخت کامل پول معامله خودداری کنید.
- در صورت معاوضه 2 خودرو با یکدیگر، حتماً دو قولنامه یا مبایعه‌نامه جدا برای این‌کار تنظیم کنید تا در صورت عدم انجام تعهدات توسط یک طرف، برای طرف دیگر مشکلی پیش نیاید.
- درصورتی‌که در مبایعه‌نامه خط‌خوردگی ایجاد شد، در پایان مبایعه‌نامه علت خط‌خوردگی را توضیح دهید و از همه افراد امضاکننده بخواهید زیر توضیح مربوطه را نیز امضا و تأیید کنند که خط‌خوردگی قبل از امضا بوده است.
تعویض پلاک به کدام مرحله از خرید خودروی کارکرده مربوط می‌شود؟
رعایت نکات حقوقی خرید خودرو دست دوم ایجاب می‌کند که طرفین قرارداد پس از تنظیم مبایعه‌نامه رسمی، نقل‌وانتقال بخشی از ثمن معامله و پیش از حضور در دفتر اسناد رسمی، در مراکز تعویض پلاک حضور پیدا کنند. فهرست زیر مدارک لازم برای خرید خودرو دست دوم را نشان می‌دهد که باید توسط خریدار و فروشنده در مراکز تعویض پلاک ارائه شوند:
- کارت ملی و شناسنامه فروشنده و خریدار
- وکالت تعویض پلاک (در صورت عدم حضور فروشنده)
- اصل کارت خودرو
- اصل برگ سبز
- برگه معاینه فنی معتبر
- برگه مفاصاحساب عوارض شهرداری، مالیات نقل‌وانتقال خودرو و خلافی
- سند کمپانی
- مدارک تأییدکننده محل سکونت خریدار برای ارسال کارت خودرو
مدارک تأییدیه محل سکونت باید با مراجعه به سامانه سخا (sakha.epolice.ir) اخذ شود.
آیا دریافت کارت سبز خودرو به معنی مالکیت خودرو است؟
بر اساس ماده 29 قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی، خریدار و فروشنده پس از تعویض پلاک می‌بایست برای دریافت سند رسمی خودرو به دفاتر اسناد رسمی مراجعه می‌کردند. این قانون که در دی ماه 1389 به‌تصویب رسید و منجر به ایجاد اختلافاتی میان نیروی انتظامی و کانون سردفتران شده بود.
این قانون باعث شد برخی تصور کنند که تا زمانی‌که تنظیم سند مالکیت در دفترخانه انجام نشود، خریدار مالک خودرو نخواهد بود. بنابراین، به افراد پیشنهاد می‌شد پس از انجام فرایند نقل‌وانتقال خودرو هرچه سریع‌تر برای صدور سند رسمی خودرو اقدام کنند. اکنون با دخالت مقامات قضایی در این موضوع، ماجرا خاتمه پیدا کرده و از این پس برگ سبز سند مالکیت خودرو تلقی می‌شود؛ مگر اینکه خریدار و فروشنده خود خواهان ثبت سند در دفاتر اسناد رسمی باشند.
البته به عنوان یکی از مهم‌ترین نکات حقوقی خرید خودرو دست دوم، توصیه می‌کنیم که حتماً برای ثبت سند رسمی به دفترخانه مراجعه کنید تا در صورت بروز دعاوی حقوقی، به مشکل بر نخورید.
مهم‌ترین نکات مربوط به مراجعه به دفاتر اسناد رسمی
پس از تعویض پلاک خودرو، طرفین معامله می‌توانند با حضور در دفاتر اسناد رسمی نسبت به تنظیم سند قطعی خودرو اقدام نمایند. مدارک موردنیاز جهت تنظیم سند عبارت‌اند از:
- برگ سبز جدید یا همان شناسنامه خودرو صادره در مرکز تعویض پلاک خودرو
- تأییدیه نقل‌وانتقال خودرو (برگ سبز جدید) که در مراکز تعویض پلاک صادر می‌شود
- برگه کمپانی
- اصل مدارک شناسایی خریدار و فروشنده خودرو
- بیمه‌نامه شخص ثالث و کارت هوشمند سوخت
- برگ مفاصاحساب پرداختی عوارض سالانه شهرداری
- گواهی عدم خلافی با تاریخ یک روز قبل از معامله
- معاینه فنی معتبر
دفاتر اسناد رسمی تکلیفی در زمینه استعلام مالیات مشاغل و عدم خلافی خودرو ندارند؛ به همین دلیل در بسیاری از نکات حقوقی خرید خودرو دست دوم توصیه شده که پیش از انتقال سند رسمی، مدارک مربوطه را از فروشنده بگیرید و خودتان صحت‌وسقم آن را بررسی کنید.
هزینه‌های نقل‌وانتقال خودرو بر عهده کیست؟
بخشی از هزینه‌های نقل‌وانتقال خودرو بر عهده فروشنده و بخشی دیگر بر عهده خریدار است و بخشی از هزینه‌ها باید با توافق طرفین پرداخت شود. برای جلوگیری از ایجاد اختلاف در نحوه پرداخت پول در معاملات خودرو، حواستان به نکات زیر باشد:
- هزینه مالیات شهرداری، مالیات نقل‌وانتقال خودرو، خلافی و وکالت تعویض پلاک بر عهده فروشنده است.
- هزینه تعویض پلاک و کارشناسی خودرو بر عهده خریدار است.
- هزینه حق‌الثبت، حق‌التحریر و انتقال رسمی سند با توافق طرفین پرداخت می‌شود.
با وجود این که در مورد پرداخت این هزینه‌ها قوانین مشخصی وجود دارد؛ اما به عنوان یکی از مهم‌ترین نکات حقوقی خرید خودرو دست دوم توصیه می‌کنیم که مسئول پرداخت هزینه‌های مختلف را در مبایعه‌نامه مشخص کنید.
اطمینان از رعایت نکات حقوقی خرید خودرو دست دوم با همراه مکانیک
در این مقاله در مورد مهم‌ترین نکات حقوقی خرید خودرو دست دوم صحبت کردیم و گفتیم که در مراحل مختلف نقل‌وانتقال خودرو حواستان به چه مواردی باشد.
برای اطمینان از رعایت کلیه نکات حقوقی خرید خودرو دست دوم، می‌توانید از خدمات کارشناسی فنی و حقوقی همراه مکانیک استفاده کنید. کارشناسان این مجموعه پس از حضور در محل موردنظر شما، خودرو را از نظر موارد فنی و بدنه کاملاً کارشناسی می‌کنند و در صورت تمایل، می‌توانید از خدمت حقوقی همراه مکانیک که شامل تنظیم مبایعه‌نامه و نظارت بر مراحل قانونی نقل‌وانتقال خودرو می‌شود هم استفاده کنید.
در صورت خرید خودرو کارکرده از نمایشگاه آنلاین همراه مکانیک هم خیالتان از بابت رعایت نکات حقوقی خرید خودرو دست دوم راحت باشد. کارشناسان این مجموعه از لحظه انتخاب خودرو تا تعویض پلاک همراه شما خواهند بود.
با اجاره نامه رسمی املاک “بدون کد رهگیری و هولو گرام” راهی نداره که بنام بزنیم؟
سلام بسیار عالی و جامع بود موفق باشید
سلام . آفرین چه وبسایت خوبی دارید اطلاع رسانی عالی .دمتون گرم.
شما رو به دوستان معرفی خواهم کرد.
موفقیتتان روزافزون