سیستم خنک‌کننده تمامی خودروها از اجزای مختلفی تشکیل شده که یکی از آن‌ها ترموستات نامیده می‌شود. اگر می‌خواهید همه چیز در مورد ترموستات خودرو و عملکرد آن را بدانید، بهتر است به ادامه مطلب توجه فرمایید.
ترموستات چیست؟
به‌منظور تعریف ترموستات ابتدا بهتر است که نگاهی به اجزای سیستم خنک‌کننده خودروها بیندازیم. سیستم خنک‌کننده خودرو معمولا از اجزای اصلی شامل فن خنک‌کننده، واترپمپ، رادیاتور، شلنگ‌ها و منبع انبساط تشکیل شده‌است.
فرایند خنک‌کاری موتور به این صورت است که در ابتدا با روشن شدن خودرو، واترپمپ به چرخش درمی‌آید. معمولا واترپمپ در سر راه تسمه تایم یا تسمه دینام قرار دارد و به همراه آن‌ها شروع به چرخش می‌کند. چرخش واترپمپ باعث می‌شود تا آب درون مجاری موتور و اطراف سیلندرها به گردش درآید و بعد از گرم شدن، مجدد به شبکه‌های رادیاتور ورود می‌کند تا توسط دمش فن و جریان هوای بیرون خنک شده و دوباره به سمت موتور بازگردد.
اما نکته حائز اهمیت در این میان آن است که موتور خودرو باید به‌منظور به حداکثر رسیدن بهره‌وری و راندمان، در محدوده دمایی خاصی انجام وظیفه کند. اگر دمای موتور به این محدوده نرسد، راندمان پیشرانه و مصرف سوخت دچار خدشه خواهد شد. پایین بودن دما موجب افزایش گرانروی روغن موتور شده و درنتیجه قطعات متحرک پیشرانه با سختی بالاتر به دوران یا حرکت درخواهند آمد. با این حساب موتور به دشواری کار خواهد کرد و آن نرمی و روانی را که از یک پیشرانه متعارف انتظار داریم، از خود بروز نخواهد داد.
مشاور حرفه‌ای شما در خرید خودرو، همراه مکانیک!
[hm_buy_form_inline]
بنابراین به‌منظور آنکه دمای موتور در حداقل زمان ممکن به محدوده مجاز و استاندارد برسد، از یک شیر کنترل‌کننده مسیر ورود آب به رادیاتور به نام ترموستات استفاده می‌شود. ترموستات درواقع یک شیر تنظیم حرارتی است که دارای سوپاپ حساس به دما بوده و در محدوده دمایی استاندارد موتور، سوپاپ آن به‌طور خودکار پایین می‌رود تا مسیر ورود آب به سمت رادیاتور را باز کند.
ترموستات خودرو حاوی مقداری پودر مخصوص با دمای ذوب نه‌چندان بالاست که بعد از گرم شدن ذوب می‌شود. این تغییر حالت با انبساط همراه است و در اثر آن سوپاپ ترموستات باز شده و جریان آب درون موتور به سمت رادیاتور باز می‌شود. بعد از آنکه رادیاتور آب را به اندازه کافی خنک کرد و دمای موتور پایین آمد، مجددا پودر ترموستات به حالت جامد برگشته و سوپاپ آن به‌طور خودکار بسته می‌شود؛ این چرخه به طور متوالی تکرار خواهد شد تا دمای موتور از حد مجاز فراتر نرود.
همه چیز در مورد روغن ترمز خودرو و انواع آن را در اینجا بخوانید.
مشکلات ناشی از خرابی ترموستات خودرو
ترموستات خودرو معمولا به دو حالت دچار خرابی می‌شود؛ یا سوپاپ درست عمل نمی‌کند و در محدوده دمای مجاز مسیر ورود آب را باز نمی‌کند که در این صورت، حرارت موتور خیلی سریع و به شدت افزایش خواهد یافت؛ همان‌طور که اطلاع دارید، افزایش دما می‌تواند آسیب‌های جدی به موتور وارد سازد که افزایش درجه رقیق شدن روغن و کاهش خاصیت آن، افزایش حجم قطعات حساس نظیر یاتاقان، رینگ، پیستون‌ها و درنتیجه گریپاژ کردن این قطعات و… می‌تواند بخشی از مشکلات ناشی از بسته ماندن ترموستات تلقی شود.
اما اگر سوپاپ ترموستات باز بماند، دمای موتور یا به حد استاندارد نمی‌رسد یا خیلی دیر به این محدوده وارد می‌شود. درنتیجه همان‌طور که اشاره شد سیالیت روغن پایین آمده و قطعات متحرک موتور حرکت خود را با سختی بیشتر انجام خواهند داد و درمجموع فشار بیشتری روی موتور وارد خواهد آمد. همچنین مصرف سوخت بالا می‌رود و عمر مفید اجزای حساس موتور پایین می‌آ‌ید.
علائم خرابی ترموستات
مهم‌ترین علامت خرابی ترموستات توجه به نشانگر دمای موتور است؛ اگر متوجه شدید که دمای موتور بیش از حد بالا رفته و از محدوده همیشگی بیشتر شده است، باید اول ذهنتان به سمت خرابی ترموستات برود. در این موارد بهتر است بخاری خودرو را روشن کرده و دور فن آن را در بیشترین قدرت تنظیم کنید تا به این ترتیب بخشی از حرارت موتور از طریق دریچه‌های هوای کابین خارج شود. البته اگر دمای موتور خیلی افزایش پیدا کرده می‌توان موتور را خاموش کرد و درب کاپوت را باز کرد تا زودتر خنک شود. در این حالت بهتر است در بازه‌های زمانی کوتاه خودرو استارت بخورد تا رینگ‌های درون سیلندر آسیب نبیند و به بدنه سیلندر نچسبند.
در پایان توصیه می‌کنیم ترموستات خودرو را در بازه‌های زمانی کمتر از دو سال تعویض کنید تا با صدمات ناشی از خرابی این قطعه روبرو نشوید.
اگر می‌خواهید با مزایا و معایب سیستم تزریق سوخت مستقیم یا GDI آشنا شوید خواندن این مقاله را از دست ندهید.
ممنون از تشریح کامل مطلب.