هنگامی که صحبت از روانکارهای خودرو به میان می‌آید، بی اختیار ذهن شنوندگان به روغن موتور معطوف می‌شود و نسبت به دیگر روانکارهای مورد استفاده در خودرو بی‌توجه هستند. با این حال روغن‌های مختلفی در خودروهای امروزی مورد استفاده قرار می‌گیرد که روغن موتور تنها یکی از آن‌ها است. روغن گیربکس یا واسکازین، روغن ترمز و روغن هیدرولیک فرمان سه روانکار مهم دیگر در خودروهای امروزی هستند که در این مطلب به بررسی روغن ترمز خودرو و انواع آن‌ها خواهیم پرداخت.
روغن ترمز همانند دیگر روانکارهای مورد استفاده در خودرو، پس از مدتی نیاز به بازدید یا تعویض خواهد داشت. علاوه برآن روغن ترمز همانند روغن موتور از سیستم درجه‌بندی خاصی پیروی می‌کند و هر نوع از روغن ترمز برای سیستم ترمز خاصی مناسب خواهد بود. به همین دلیل ضروری است که بدانید اتومبیل شما از چه روغن ترمزی استفاده می‌کند و موعد تعویض آن چه زمانی خواهد بود. با همراه مکانیک در ادامه مقاله همراه باشید تا پاسخ این پرسش‌ها را با یکدیگر مرور کنیم.
روغن ترمز چیست و چه کاری انجام می‌دهد؟
سیستم ترمز در خودروهای سبک به طور معمول از نوع هیدرولیک است که با فشار جریان مایعات کار می‌کند. هنگامی که راننده پدال ترمز را در این خودروها فشار می‌دهد، جریان روغن ترمز به سمت لنت‌های ترمز حرکت کرده و آن‌ها را به دیسک می‌چسباند.
روغن ترمز نقش اصلی را در این سیستم ایفا می‌کند، چرا که علاوه بر انجام وظیفه اصلی در دفع حرارت و رطوبت نیز موثر است و موجب طول عمر قطعات سیستم ترمز می‌شود. بازدید منظم روغن ترمز خودرو یکی از اصول نگهداری اتومبیل است، چرا که پایین آمدن سطح روغن ترمز خودرو نشان‌دهنده اتمام عمر لنت‌های ترمز اتومبیل شما یا نشتی در سیستم ترمز است. اگر فشار روغن ترمز شما از حد مشخصی کمتر شود، باید در سریع‌ترین زمان اتومبیل خود را توسط یک مکانیک ماهر مورد بررسی قرار دهید.
استاندارد و نحوه نام‌گذاری انواع روغن ترمز خودرو
سیستم نام‌گذاری روغن ترمز خودروهای سبک DOT نام دارد که کوتاه شده عبارت Department of Transportation است و به وزارت حمل و نقل ایالات متحده اشاره دارد. روغن ترمزهای موجود در بازار از DOT1 تا DOT5 طبقه‌بندی می‌شوند که انواع DOT1 و DOT2 مختص خودروهای قدیمی و انواع DOT3، DOT4 و DOT5 مربوط به خودروهای جدید هستند. برای سیستم ترمز اکثر خودروهای موجود در بازار از روغن ترمز DOT3 یا DOT4 استفاده می‌شود. نوع روغن ترمز با استفاده از رنگ آن قابل شناسایی است. همچنین روغن ترمز پس از مدتی به دلیل جذب رطوبت موجود در سیستم ترمز دچار تغییر حالت می‌شود و برای سامانه ترمز ضد قفل خودرو خطرآفرین است، از این رو توصیه می‌شود تا روغن ترمز اتومبیل خود را به صورت سالانه تعویض کنید.
[hm_buy_form_inline]
-
روغن ترمزهای DOT1 و DOT2
روغن ترمزهای سطح اول و دوم امروزه در صنعت اتومبیل‌سازی مورد استفاده قرار نمی‌گیرند و سال‌ها است که از جریان تولید کنار گذاشته شده‌اند. این روغن‌ها پایه معدنی دارند و نقطه جوش آن‌ها در مقایسه با انواع جدید پایین است. این روزها به سختی می‌توانید روغن ترمز DOT1 یا DOT2 را در بازار بیابید و البته استفاده از آن‌ها به دلیل نقطه جوش پایین چندان مفید نخواهد بود.
-
روغن ترمز DOT3
روغن ترمز DOT3 یکی از محبوب‌ترین انواع روغن ترمز در بازار است، چرا که انبوهی از خودروهای قدیمی، مدرن و نیمه مدرن از آن پشتیبانی می‌کنند. این روغن به همراه انواع پیشرفته‌تر بر پایه گلیکول شکل گرفته‌اند و با انواع قدیمی که پایه معدنی دارند به کلی متفاوت هستند.
درجه جوش روغن ترمز DOT3 برابر با 205 درجه سانتی‌گراد است و حداقل دمای آن نیز در حدود 140 درجه سانتی‌گراد برآورد می‌شود. به همین دلیل اگر سیستم ترمز اتومبیل شما از روغن ترمز DOT3 استفاده می‌کند، ترمزگیری‌های شدید موجب افزایش سریع دما شده و روغن ترمز را فاسد خواهد کرد. این مساله موجب ایجاد مشکل در سامانه ترمز اتومبیل شما خواهد شد.
علاوه‌برآن روغن ترمز DOT3 مستعد ایجاد خوردگی است و در صورتی‌که با رنگ اتومبیل تماس پیدا کند، به سرعت رنگ را از بین خواهد برد. در صورت تماس این روغن با پوست انسان، بایستی محل تماس با آب و صابون یا شوینده‌های جاذب چربی شستشو داده شود.
-
روغن ترمز DOT4
اتومبیل‌هایی که توسط خودروسازان اروپایی تولید می‌شوند، به طور معمول از روغن ترمز DOT4 استفاده می‌کنند. نقطه جوش خشک روغن ترمز DOT4 بیشتر از DOT3 بوده و حدود 230 درجه سانتی‌گراد است و نقطه جوش مرطوب آن نیز 155 درجه سانتی‌گراد برآورد می‌شود. همچنین موادی که به این روغن اضافه می‌شوند، در کاهش خوردگی و پوسیدگی قطعات ترمز موثر هستند.
روغن ترمز DOT4 در چند گونه مختلف به تولید می‌رسد، از این رو بایستی بدانید که سیستم ترمز اتومبیل شما از کدام نسخه روغن ترمز DOT4 استفاده می‌کند. همچنین امکان مخلوط کردن روغن ترمز DOT4 و DOT3 وجود دارد، هرچند این کار تاثیری در بهبود فرآیند سیستم ترمز نخواهد داشت.
روغن ترمز DOT4 به طور معمول رنگ کهربایی دارد، مگر آن‌که از گونه‌های خاص باشد. برای مثال روغن ترمز DOT4 پلاس در خودروهای مرسدس بنز و ولوو استفاده می‌شود و بی ام و نیز از روغن ترمز DOT4 با درجه گران‌روی پایین استفاده می‌کند که رنگ آن آبی است.
-
روغن ترمز DOT5
روغن ترمز DOT5 نوع پیشرفته‌تری از DOT3 محسوب می‌شود که درجه جوش خشک آن به 260 درجه سانتی‌گراد افزایش پیدا کرده است. نقطه جوش مرطوب این روغن نیز 180 درجه سانتی‌گراد برآورد می‌شود. این روغن قادر به جذب رطوبت نیست و در صورت تماس با آب، ترکیبی همانند کف تولید می‌کند.
این ترکیب برای سیستم ترمز خودروهای معمولی مضر است و به خصوص سامانه ضدقفل را دچار مشکل خواهد کرد. از این رو استفاده از روغن ترمز DOT5 تنها در برخی اتومبیل‌های خاص مجاز است. روغن ترمز DOT5 علاوه بر مشکلات ساختاری، قیمت بالایی نیز دارد و امکان مخلوط کردن آن با انواع دیگر روغن ترمز فراهم نیست.
-
روغن ترمز DOT5.1
روغن ترمز DOT5.1 نوع پیشرفته‌ای از DOT4 است که برای استفاده در خودروهای مسابقه‌ای تولید و عرضه شده‌است و پایه گلیکول دارد. رنگ این روغن کهربایی روشن است و نقطه جوش خشک و مرطوب آن به ترتیب برابر با 270 درجه سانتی‌گراد و 190 درجه سانتی‌گراد است. این روغن قابلیت مخلوط شدن با DOT3 و DOT4 را دارد، اما به دلیل تفاوت‌های اساسی میان ساختار این سه روغن، مخلوط کردن آن‌ها توصیه نمی‌شود. قیمت روغن ترمز DOT5.1 حدود 14 برابر گران‌تر از DOT3 است.
جمع‌بندی، یک سیستم ساده با جزئیات فراوان
ممکن است با مطالعه این مقاله و آشنایی با انواع مختلف روغن ترمز، دچار سردرگمی شوید. با این حال نباید در این زمینه نگران بود چرا که نگهداری از سیستم ترمز خودرو تنها به چند نکته کاربردی نیاز دارد. نخست آن‌که همانند روغن موتور، نوع روغن ترمز مورد استفاده برای هر اتومبیل در دفترچه راهنما آن درج شده است. برخی خودروها نیز به برچسب‌هایی مجهز هستند که نوع روغن ترمز را روی جلوپنجره یا کاپوت اعلام می‌کند. حتی اگر امکان مراجعه به دفترچه راهنما اتومبیل را نداشته باشید، با مراجعه به یک تعمیرکار خبره می‌توان از نوع روغن ترمز مورد استفاده در خودرو اطمینان حاصل کرد.
نکته دوم به زمان تعویض روغن ترمز خودرو مربوط می‌شود. اگر از اتومبیل خود چندان استفاده نمی‌کنید، می‌توانید تا سه سال تنها به بررسی روغن ترمز اکتفا کنید. اما اگر جزو رانندگان فعال در سرویس‌های تاکسی هستید یا از خودرو برای مدتی طولانی استفاده می‌کنید، بایستی بازه تعویض روغن ترمز را به یکسال یا کمتر کاهش دهید. در حقیقت بازه زمانی تعویض روغن ترمز هر اتومبیل با توجه به نحوه و زمان مصرف شما متفاوت است.
در نهایت باید بدانید که خرید روغن ترمز معتبر و استاندارد نقش مهمی در حفظ سلامت سامانه ترمز دارد، به خصوص اگر اتومبیل شما به سیستم‌های توزیع نیروی ترمز یا ترمز ضدقفل مجهز باشد. در صورت تمایل به افزایش اطلاعات عمومی در زمینه خودرو و نحوه نگهداری آن، سایر مقاله‌های فنی و اطلاعات حیاتی خودرو را می‌توانید در مجله همراه مکانیک مطالعه کنید.
بیشتر بخوانید
سلام اشتباها داخل پمپ ترمز کمی روغن هیدرولیک ریختم
ایرادی نداره?