یکی از راههای تشخیص مشکل در خودرو، توجه به صداهای غیرعادی است. تعمیرکاران حرفهای که با انواع صداهای خودرو بهخوبی آشنایی دارند، بهترین تشخیص را درباره خرابی قطعات خودرو میدهند. این موضوع باعث میشود که اولا مشکل بهدرستی شناسایی و برطرف شود و در کنار آن، هزینه غیرضروری به راننده تحمیل نشود. شما هم بهعنوان راننده باید تا حدی با انواع صدای خرابی خودرو آشنا باشید. در ادامه مطلب حاضر، قصد داریم به بررسی انواع صداهای خودرو و دلیل هر کدام بپردازیم.
انواع صداهای موتور خودرو
انواع صداهای موتور خودرو را میتوان به دو دسته طبیعی و غیرطبیعی تقسیم کرد. در حالت طبیعی، تغییر صدای موتور وقتی اتفاق میافتد که نیاز به تعویض دنده وجود دارد. در خودروهای دارای گیربکس دستی، هنگام افزایش سرعت، بهترین دور موتور برای تعویض دنده محدوده 3000 تا 3500 دور در دقیقه است. معمولا در محدوده دور موتور 3000 دور در دقیقه، صدای موتور تغییر میکند و این نشانه خوبی برای تعویض دنده است.
اما موضوع اصلی در بحث انواع صداهای موتور خودرو، صداهای غیرطبیعی است که از پیشرانه به گوش میرسند که در ادامه به بررسی آنها میپردازیم.
1. ریپ زدن موتور
ریپ زدن موتور یکی از انواع صداهای خودرو است که معمولا برای ماشینهایی که چند سال از کارکرد آنها میگذرد، رخ میدهد. در این حالت، صدای موتور کاملا متفاوت از حالت عادی میشود و همچنین با نوع سکته در حین حرکت همراه است. برخی از مهمترین دلایل ریپ زدن موتور خودرو عبارتاند از:
- وجود گرفتگی یا کثیفی در سامانه تنفس خودرو
- وجود ایراد در سیستم جرقهزنی و شمعها
- وجود ایراد در سیستم سوخت رسانی
- نفوذ آب و روغن به محفظه سیلندر و سر شمع
- تنظیم نبودن تایم موتور
2. صدای ناک خودرو
صدای تق تق موتور در حالت درجا و حین حرکت همان چیزی است که در اصطلاح به آن ناک زدن موتور میگویند. صدای تقه از زیر ماشین هنگام حرکت معمولا نشاندهنده برهم خوردن تنظیم فرآیند احتراق موتور ماشین. است. مهمترین دلایل صدای تقه از زیر ماشین هنگام گاز دادن عبارتاند از:
- پایین بودن اکتان بنزین
- برهم خوردن زمانبندی جرقهزنی شمعها در موتور
- برهم خوردن نسبت استاندارد اختلاط سوخت و هوا
- افزایش بیش از حد دمای موتور
- جمع شدن رسوبات روی پیستونها و سوپاپها
- تراکم بیش از حد سوخت و هوا در محفظه احتراق
- خرابی سنسور ناک خودرو
3. صدای چیک چیک موتور
در دسته بندی انواع صداهای خودرو، نوبت به صدای چیک چیک میرسد. این صدا تقریبا مشابه افتادن قطره آب روی سطح میز است و باید خیلی دقت کنید تا آن را بشنوید. کاهش روغن موتور خودرو باعث میشود که اصطکاک بین قطعات داخلی موتور افزایش پیدا کند. معمولا پیش از آنکه قطعات موتور دچار فرسایش شوند، صدای برخورد آنها به یکدیگر بهصورت چیک چیک بهگوش میرسد. همچنین عوامل دیگری نیز در شکلگیری این صدا نقش دارند که عبارتاند از:
- برهم خوردن تنظیم شمعها
- تنظیم نبودن سوپاپهای ورود و خروج موتور
4. صدای یاتاقان خودرو
یاتاقان یکی از قطعات موتور است که بین میل لنگ و دسته پیستون قرار میگیرد. میل لنگ و دسته پیستون در زمان روشن بودن موتور دائما با یکدیگر درگیر هستند و وجود یاتاقان بین آنها مانع از استهلاک زود هنگام آنها میشود.
در صورت یاتاقان زدن ماشین، صدایی از ناحیه موتور به گوش میرسد. گاهی اوقات این صدا شبیه به تق تق است. همچنین در مواقعی نیز صدا به صورت خرخر بهگوش میرسد که معمولا نشاندهنده عدم روانکاری مناسب بین یاتاقان و سایر قطعات درگیر با آن است. صدای یاتاقان خودرو در صورت بروز مشکل هم در سرعت پایین و هم در صورت بالا به وضوح به گوش میرسد.
صدای دینام خودرو
اگر در هنگام رانندگی به یکباره صدایی شبیه خرخر به گوشتان رسید، به احتمال زیاد مشکل مربوط به پاره شدن تسمه دینام است. دقت داشته باشید که در حالت عادی زمان تعویض تسمه دینام باید بین 60 تا 80 هزار کیلومتر یکبار است. با تعویض بهموقع این قطعه میتوانید جلوی ایجاد صدای خرخر را بگیرید.
همچنین گاهی اوقات ممکن است صدای جیر جیر احساس کنید. این صدا در بسیاری از مواقع مربوط به خرابی دینام خودرو است. مشکلاتی مانند خرابی زغال، تراز نبودن فولی با تسمه دینام و فرسودگی بوش و یاتاقانهای دینام باعث ایجاد این صدای غیرعادی میشوند.
صدای تقه از زیر ماشین در دست انداز
آسیب دیدن کمک فنرهای سیستم تعلیق نیز میتواند علت صدای تقه هنگام عبور از دستانداز باشد. کمک فنرها بخش قابل توجهی از ضربههایی که به ماشین وارد میشوند را مهار میکنند. به این ترتیب ارتعاشات کمتری به اتاق خودرو منتقل میشود. نکته مهم این است که لرزش ماشین بهدلیل خرابی کمک فنرها معمولا با سروصدای غیرعادی و کوبش اتاق خودرو حین عبور از دستاندازهای معابر همراه است.
صدای خرابی بلبرینگ چرخ خودرو
یکی دیگر از انواع صداهای خودرو که معمولا در سرعت پایین به وضوح شنیده میشود، صدای ناشی از خرابی بلبرینگ چرخ است. صدای خرابی بلبرینگ چرخ در مقایسه با صداهای خرابی موتور کاملا متفاوت است. همچنین اگر به عنوان راننده کمی دقت کنید، متوجه خواهید شد که منشأ صدا از چرخهای خودرو است و ارتباطی با موتور ندارد.
برای تست خرابی بلبرینگ چرخ، باید زیر هر یک از چرخهای خودرو جک بزنید. سپس کافی است با دست لاستیک چرخ جدا شده از سطح زمین را بچرخانید. اگر لاستیک علاوه بر چرخش، حرکت رفت و برگشتی افقی داشت و صدای غیرعادی به گوش شما رسید، نشان دهنده آن است که بلبرینگ چرخ خراب شده و باید آن را تعویض کنید. همچنین کشیده شدن فرمان به سمت چپ یا راست حین رانندگی نیز یکی دیگر از نشانههای خرابی بلبرینگ چرخ است.
صدای آب داخل کابین خودرو
اگر در زمان رانندگی صدای آب داخل کابین خودرو احساس میکنید، این اتفاق ممکن است نشانهای از نیم سوز شدن واشر سرسیلندر خودرو باشد. در این حالت، مقداری از آب سیستم خنک کننده به درون محفظه موتور راه پیدا میکند و به دلیل حرارت بالا بخار شده و از اگزوز خارج میگردد. در نتیجه آب موجود در سیستم خنک کننده کاهش پیدا میکند. جاری شدن آب در سیستم خنک کننده برای جبران کمبود باعث ایجاد صدایی شبیه شرشر آب در داخل کابین خودرو میشود. همچنین در مواقعی نیز این اتفاق منجر به جمع شدن هوا در رادیاتور میشود که این اتفاق نیز با صدای غیرعادی همراه میشود و باید با هواگیری مشکل را برطرف کنید.
صدای ترمز خودرو
در بررسی انواع صداهای خودرو نوبت به صدای سیستم ترمز میرسد که در ادامه به معرفی آنها میپردازیم.
1. صدای سوت هنگام حرکت خودرو
اگر در زمان حرکت خودرو، پا را روی پدال ترمز فشار میدهید و صدایی شبیه به سوت به گوشتان میرسد، به احتمال زیاد مشکل مربوط به خرابی لنت ترمز است. اگر دیسک ترمز بهخوبی در مکان خود تنظیم نشده باشد، احتمال ایجاد صدای سوت هنگام درگیر شدن آن با لنت وجود دارد. همچنین تاب برداشتن دیسک ترمز در اثر ضربه خوردن، جانمایی اشباه کفشکها و حتی نفوذ مقدار زیادی گردوغبار به فضای بین لنت و دیسک نیز میتواند دلیل ایجاد صدای غیرعادی هنگام ترمزگیری باشد.
2. صدای سیستم ترمز ضد قفل
معمولا در زمان فعال شدن سیستم ترمز ضد قفل بهدليل عمل كردن شيرها و موتور پمپ هيدروليك ممكن است صدايي شنيده شود كه مقدار صدا بستگي به مقدار فشار ترمزي كه در هر چرخ ايجاد مي شود، دارد. اين صدا عادي بوده و ناشي از وجود مشكل در سيستم ترمز ABS نیست.
در بسیاری از خودروها، بعد از استارت زدن و آغاز حرکت، هنگامي كه سرعت خودرو به 10 كيلومتر در ساعت ميرسد، عيب يابي داخلي سيستم ضد قفل فعال شده و براي زمان كوتاهي موتور پمپ هيدروليك را به منظور چك کردن عملكرد آن روشن میکند. اين عمل سبب ايجاد صدایي بهوسيله سيستم ترمز ABS توليد شده و كاملا عادي است.
صدای جیر جیر درب خودرو
صدای جیر جیر درب خودرو که هنگام باز و بسته کردن آن به گوش میرسد، میتواند ناشی از مشکلات زیر باشد:
- شل شدن لولاهای درب
- تجمع گرد و غبار در لولاهای درب
- نفوذ آب به داخل درب
- برخورد درب با بدنه خودرو (این اتفاق بیشتر بعد از تصادفات رخ میدهد که درب خودرو کمی جابهجا میشود)
- خرابی یا فرسودگی قطعات قفل درب
صدای استارت خودرو
گاهی اوقات در زمان استارت زدن ممکن است شاهد ریپ زدن ماشین باشید. این اتفاق معمولا یکی از نشانههای نیم سوز شدن واشر سرسیلندر است. در اثر نیم سوز شدن واشر سرسیلندر، مایع خنک کننده به داخل محفظه سیلندر موتور راه پیدا میکند. در اثر حرارت موجود درون سیلندر، مایع خنک کننده بخار میشود و روی کاتد شمعها مینشیند. این موضوع باعث میشود که خودرو با تک استارت روشن نشده و صدای ریپ زدن هنگام روشن شدن موتور به گوش برسد.
همچنین اگر در زمان استارت زدن، صدایی کلیک مانند میشنوید ولی خودرو روشن نمیشود، به احتمال زیاد این مشکل یکی از نشانههای خرابی رله استارت است.
در مواقعی نیز هنگام استارت زدن، صدایی شبیه تلق تلق به گوش میرسد و خودرو روشن نمیشود. این صدا نشاندهنده خوابیدن باتری ماشین است. اگر باتری سالم باشد، این مشکل به دلیل خرابی دینام و عدم شارژ شدن باتری رخ میدهد.
پاره شدن تسمه تایم هم باعث میشود در زمان استارت زدن، موتور به چرخش درآید؛ اما میل سوپاپ نمیچرخد و احتمال شنیده شدن صدای برخورد قطعات فلزی (سوپاپ و پیستون) نیز وجود دارد.
صدای فرمان خودرو
یکی از قطعات سیستم فرمان خودرو که خرابی آن میتواند منجر به ایجاد سروصدای غیرعادی شود، بلبرینگ تلسکوپی است. به کمک این قطعه میتوان زاویه غربیلک فرمان را تنظیم کرد. همچنین این قطعه رابط بین غربیلک و جعبه فرمان است. قطعههای جانبی مانند دسته راهنما و برفپاککن نیز معمولا روی بلبرینگ تلسکوپی سوار میشوند. خراب شدن بلبرینگ تلسکوپی معمولا موجب لقی و لرزش فرمان خودرو میشود که در سرعت بالا معمولا با صدای زیادی هم همراه است.
اگر در زمان چرخاندن فرمان احساس میکنید که حالت نرم همیشگی را ندارد و چرخش آن با صدای خش خش غیرعادی همراه است، این اتفاق معمولا به دلیل کاهش سطح روغن هیدرولیک فرمان رخ میدهد. در این حالت، روغن در مدار هیدرولیک به خوبی جریان پیدا نمیکند و بهدلیل فشار زیادی که به پمپ هیدرولیک موجود در این مدار وارد میشود، صدای غیرعادی بهگوش میرسد. احتمالا اگر خودرو را برای مدتی در جایی پارک کنید و سپس به سراغ آن بروید، نشانه نشتی روغن هیدرولیک را نیز خواهید دید.
صدای گیربکس خودرو
در بررسی انواع صدای خرابی خودرو، نوبت به گیربکس میرسد. فرقی نمیکند خودروی شما گیربکس دستی یا اتومات دارد. گاهی اوقات ممکن است در زمان رانندگی، صدایی شبیه به زوزه به گوش شما برسد. در بیشتر مواقع این صدا مربوط به بروز مشکل در گیربکس خودرو است. مهمترین دلایل زوزه کشیدن گیربکس خودرو عبارتاند از:
- کمبود روغن گیربکس
- از بین رفتن خاصیت روغن گیربکس
- عدم مونتاژ صحیح گیربکس
- فرسایش کلاچ در گیربکس دستی
- مشکل پیدا کردن ماهک یا میل ماهک در گیربکس دستی
- سایش یا لقی یاتاقانهای گیربکس
- خرابی شفت گیربکس
- مشکل پیدا کردن هوزینگ گیربکس
صدای قیژ قیژ هنگام گرفتن کلاچ
صدای قیژ قیژ هنگام کلاچ گرفتن یکی دیگر از انواع صدای خرابی خودرو است که هنگام تعویض دنده احساس میشود. این صدا میتواند ناشی از مشکلات زیر در سیستم کلاچ خودرو باشد:
- فرسودگی صفحه کلاچ
- آسیب دیدن سیم کلاچ
- مشکل در مدار هیدرولیک کلاچ
- عدم نصب و مونتاژ صحیح قطعات سیستم کلاچ
البته به گوش رسیدن صدای غیرعادی در زمان تعویض دنده میتواند دلایل دیگری نیز داشته باشد. بهعنوان مثال در صورت بالا بودن بیش از حد کلاچ، وقتی اقدام به تعویض دنده میکنید، دندهها بهراحتی در جای خود قرار نمیگیرند و این اتفاق باعث ایجاد سروصدا میشود.
همچنین اگر با فشردن پدال کلاچ، صدای قیژ قیژ قطع میشود و با رها کردن کلاچ پس از تعویض دنده بار دیگر این صدا به گوش شما میرسد، مشکل اصلی مربوط به خرابی بلبرینگ کلاچ است.
صدای کولر خودرو
در این قسمت باید انواع صداهای خودرو در زمان روشن بودن کولر را بررسی کنیم. اگر با روشن کردن کولر، صدای فیس بهصورت ممتد به گوش شما میرسد، این اتفاق بهدلیل یکی از دو مورد زیر رخ میدهد:
- نشت گاز کولر
- مسدود شدن مسیر سیکل تبرید کولر
همچنین در مواقعی هنگام روشن کردن کولر، صدای تق تق ایجاد میشود. این صدا ممکن است به دلیل یکی از مشکلات زیر رخ دهد:
- خرابی موتور دمپر
- بروز مشکل در دریچههای سیستم تهویه
- خرابی کمپرسور کولر (خرابی بلبرینگ پولی، نشت روغن، پارگی شیلنگ کمپرسور و …)
صدای پمپ بنزین خودرو
در حالت طبیعی وقتی کلید را در حالت آماده استارت قرار میدهید، صدایی شبیه به کلیک از ناحیه پمپ بنزین میشنوید. این صدا طبیعی است و خیلی سریع قطع میشود. باید توجه داشته باشید که عدم ایجاد این صدا یکی از علائم خرابی پمپ بنزین خودرو است. همچنین گاهی اوقات در ناحیه زیر صندلی عقب خودرو، صدای غیرعادی به گوش میرسد. این صدا معمولا در سرعت کم یا حالت درجا بیشتر شنیده میشود. در صورت خرابی مغزی پمپ بنزین ممکن است این صدا ایجاد شود.
کلام پایانی
با انواع صداهای خودرو آشنا شدیم. شما نباید نسبت به انواع صدای خرابی خودرو بیتفاوت باشید. خیلی از اوقات، این صداهای غیرعادی نشانهای از بروز مشکل جدی برای خودرو هستند و لازم است در سریعترین زمان ممکن نسبت به رفع آنها اقدام کنید. پیشنهاد میکنیم حتما مطلب حاضر را چند بار دیگر مرور کنید تا دلیل اصلی هر یک از صداهای غیرعادی خودرو در طول رانندگی را به خاطر بسپارید.