پایان فروش خودرو با شیوه قرعه‌ کشی؟

پایان فروش خودرو با شیوه قرعه‌ کشی صحت دارد؟ به زودی قرار است چه خودروهایی بدون قرعه کشی راهی بازار کشور شوند؟ این سوالی است که در این مطلب از مجله خودرو همراه مکانیک قصد داریم به بررسی آن‌ها بپردازیم.

نزدیک به دو سال است که کارشناسان اقتصادی نسبت به تبعات فروش خودرو از طریق قرعه‌کشی به طور مداوم هشدار داده‌اند. روشی منسوخ که در ظاهر برای کنترل نظام عرضه طراحی شده بود ولی در عمل شاهد شکل‌گیری لایه‌های مختلفی از واسطه‌ها بودیم. اکنون با بهبود نسبی اوضاع خبرهایی مبنی بر حذف شیوه فروش خودرو به صورت قرعه‌کشی به گوش می‌رسد.

تحقیرکننده، پرحاشیه، غیرمنصفانه و جنجالی واژه‌هایی است که اذهان عمومی سیستم فروش خودرو از طریق قرعه‌کشی را توصیف می‌کند. این ساز و کاری بود که به نوعی خودروسازان بزرگ کشور مجبور به اجرای آن شده بودند. چراکه با رشد فزاینده تقاضا در بازار و نقص عمیق عرضه مناسب با آن، مسیر قیمت‌ها عملاً به سمت پرتگاه می‌رفت.

مرسوم‌ترین روش همان ثبت‌نام از طریق سایت‌ها در ساعت و روز مشخصی بود. روشی که از یادمان نمی‌رود همواره با عباراتی مانند «قفل شدن در ثانیه اول» تعبیر می‌شد. تقریباً اغلب متقاضیان خرید خودرو ادعا می‌کردند که در هر طرح فروش هیچ شانسی برای ثبت‌نام پیدا نکرده‌اند. البته هر زمان که تعادلی بین عرضه‌کننده و مصرف‌کننده رعایت نشود، فضا مسموم می‌شود. درست مانند اتفاقی که مشتریان خودرو را نیز در این روش گرفتار کرد. برای خرید یک خودرو هزاران نفر از درگاه اینترنتی وارد می‌شدند و با نسبتی بسیار اندک موفقیت به تکمیل کردن فرم خرید خودرو می‌کردند. درنهایت این روش با حواشی فراوان به کناری رفت تا شگفتی جدید مدیران خودرویی کشور رونمایی شود؛ پایان فروش خودرو به شیوه قرعه‌کشی.

یا بخت یا اقبال

از اوایل خرداد سال گذشته (1399 شمسی) بود که طرح جدید موسوم به عرضه خودرو از طریق سیستم قرعه‌کشی از سوی مسئولین اقتصادی مربوطه اتخاذ شد. طرحی که حتی قبل از آنکه اجرایی شود و نتایج آن رخ نشان دهد، کارشناسان نسبت به تبعات فاجعه‌بار آن هشدار داده بود. ولی شرایط وخیم بازار خودرو کار را به جایی رسانده بوده که هیچ راه دیگری برای برون‌رفت از این بحران متصور نمی‌شد.

اما گویا این بار هم فلسفه از چاله به چاه رخ داده است. طرح عرضه خودرو با قرعه‌کشی با مجموعه بزرگی از دستورالعمل‌های محدودکننده و شرایط سخت‌گیرانه آمد تا بتواند آشفته‌بازار خودرو را درمان کند. شرایطی که بعضاً برای اولین‌بار بود که در سیستم فروش یک خودروساز با آن برخورد می‌کردیم.

شرایطی مانند:

• هر کد ملی فقط امکان ثبت‌نام و خرید یک دستگاه خودرو دارد.
• مشتریان در ۳۶ ماه اخیر اقدام به خرید خودرو از خودروساز نکرده باشند.
• الزام دارا بودن گواهینامه رانندگی برای خریداران.
• سن خریدار خودرو بالاتر از ۱۸ سال باشد.
• افراد نباید پلاک خودرو فعال و نصب شده داشته باشند.

مهم‌ترین شرط این‌که در صورت انتخاب شدن در قرعه‌کشی و تحویل خودرو، سند خودرو یک سال در رهن شرکت می‌ماند و امکان صلح و فروش وکالتی وجود ندارد که البته این شرط طی چند وقت اخیر لغو شده‌است.

[hm_buy_form_inline]

با اینکه شرایط فروش خودروسازان در مدل جدید دیگر فشاری به سایت وارد نمی‌کرد و عملاً هرکسی می‌توانست خودروی موردنظر خود را ثبت‌نام کند، ولی حالا یک مشکل جدید پیش آمده بود. در نخستین دوره از طرح فروش فوق، نزدیک به 3 میلیون متقاضی ثبت‌نام کرده بودند، ولی دو خودروساز فقط 25 هزار دستگاه محصول را آماده کرده بودند. این زنگ خطر ترسناکی بود که به صدا درمی‌آمد. خطر موج جدید واسطه‌ها و تقاضای کاذب. درست همان دلایلی که باعث شد شیوه سنتی پیش‌فروش خودرو به شیوه قرعه‌ کشی تغییر کند.

با وجود تمام اظهارنظرها، شاهد بودیم که بخش زیادی از محدودیت‌ها از سوی مشتریان بی‌اهمیت انگاشته می‌شد. علی‌رغم اینکه گفته شده بود افراد برنده در قرعه‌ کشی اجازه فروش خودروهای خود را ندارند، اما بازار مکاره خرید و فروش قولنامه‌ای خودروها هر روز داغ‌تر می‌شد. با اینکه خودروسازان شرط گذاشته بودند هر کارت ملی فقط یک خودرو می‌تواند ثبت نام کند، بازار خرید و اجاره کارت ملی هم رونق گرفته بود. درواقع شرایط جدید فروش خودرو به راحتی هرچه تمام‌تر آب را در آسیاب دلالان می‌ریخت.

تفاوت میزان عرضه و میزان ثبت‌نام در طرح‌های بعدی فروش به مراتب بدتر هم شد. در طرح بعدی عرضه خودروسازان 8 میلیون نفر ثبت‌نام کردند تا احتمال باورنکردنی 0.31 درصد برای پیروزی در این بخت‌آزمایی بزرگ، تبدیل به یک رکورد تاریخی شود. آثار زیان‌بار اجتماعی این شیوه نیز پنهان کردنی نبود. طرحی که برای التیام التهاب بازار خودرو شکل گرفته بود، خود خنجر به دست شده بود. روزگاری منتظر بودیم در قرعه‌کشی یک شرکت، خودرو برنده شویم و حالا امید داریم که در قرعه‌کشی خرید یک خودرو برنده شویم!

آغازی بر پایان فروش خودرو با روش قرعه‌کشی

از ابتدای سال جاری (1400 شمسی) و به لطف این در و آن در زدن خودروسازان، قیمت کارخانه‌ای انواع خودرو طی دو مرحله افزایش پیدا کرده است. همین افزایش قیمت باعث شد تا بخشی از زیان انباشته خودرویی‌ها کاهش پیدا کند. کاهش زیان انباشته یعنی امکان تنفس مالی بهتر. فقط جریان نقدینگی خودروسازان تسریع شود، طبیعتاً سرعت تولید خودرو نیز افزایش پیدا می‌کند. حلقه آخر این زنجیره بعد از رشد تیراژ تولید، پاسخگویی به تقاضا است. این اتفاقی بود که تا حدودی طی نیمه ابتدایی سال شاهدش بودیم.

شرکت‌های بزرگ خودروسازی طی این مدت توانستند بخشی از نیازهای مالی خود را با نزدیک شدن قیمت فروش به قیمت حاشیه بازار، مرتفع کنند و از حاصل این تکنیک، درآمد قابل‌توجهی به دست بیاورند. وقتی دست شرکت‌های خودروساز باز باشد دیگر نیازی ندارد تا پول محصولی که هنوز تولید نکرده را ابتدا دریافت کند. این روندی است که آرام‌آرام در حال تغییر است.

وضعیت شکل گرفته بسیاری از سفته‌بازها با واهمه از ریزش بیشتر قیمت‌ها به‌طور گسترده، اقدام به عرضه خودرو به بازار کردند حال آنکه متقاضیان به امید افت بیشتر قیمت‌ها دست از خرید کشیدند.

چراغ اول را سایپا روشن کرد. درواقع زامیاد (زیرمجموعه سایپا) بعد از مدت‌ها فروش خودرو بدون شرایط قرعه‌کشی را استارت زد. شاید حجم فروش نیسان وانت در قیاس با سایر خودروهای سواری اصلاً قابل توجه نباشد ولی درست در میانه بحران قرعه‌کشی‌هایی که هیچ راه خروجی برای آن تصور نمی‌شد، همان وانت پرحاشیه منجی شد.

بعد از این اقدام سایپا در کمال تعجب شاهد بودیم که ایران‌خودرو نیز اعلام کرد، قصد دارد در آینده نه‌چندان دور برنامه فروش دو مدل هایما S7 و هایما S5 را بدون شرایط قرعه‌کشی اجرا کند.

در پایان مقاله ” پایان فروش خودرو با شیوه قرعه‌ کشی ” باید گفت که تکانه‌های اقتصادی عرضه و تقاضا همچنان ادامه دارد و شرایط جدید تا حدود زیادی حباب قیمتی بازار را تخلیه کرده است. در این زمینه بسیاری از کارشناسان معتقدند که تداوم این وضعیت که منجر به کاهش دلالی و سفته‌بازی در بازار خودرو خواهد شد، به افت شدید تقاضای بازار کمک خواهد کرد و همین امر قرعه‌کشی خودروسازان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

بیشتر بخوانید