واردات خودروی دست دوم و هزار راه نرفته – قسمت دوم: چه باید کرد؟

خب! فیلم‌نامه تخیلی ما در قسمت اول واردات خودروی دست‌دوم با 4 سکانس به پایان رسید. ابتدا فردای روزی را بررسی کردیم که خبر واردات خودروهای خارجی دست دوم منتشر می‌شود، در گام بعدی به خودروهای دست‌دوم وارد شده به کف بازار پرداختیم، سکانس سوم را با مشکلات خرید و فروش این خودروها پی گرفتیم و در بخش چهارم از چرخه‌های تودرتوی حذف تدریجی خودروهای کارکرده وارداتی از بازار سخن گفتیم. البته ابتدای فیلمی که شاید روزی براساس این سناریو ساخته شود، قطعا جمله مشهور «این فیلم براساس یک داستان واقعی ساخته شده است» را خواهید دید.

آنچه در ادامه می‌خوانید …

در قسمت دوم بررسی دستورالعمل جدید واردات خودروی دست دوم قصد داریم کمی جدی‌تر در این‌باره صحبت کنیم. شاید با خودتان بگویید، شمایی که طرح واردات خودروی دست دوم را مردود می‌دانید، چه پیشنهادی به‌عنوان جایگزین آن برای تنوع‌بخشی به بازار خودرو و جلوگیری از صعود قیمت‌ها از یک‌سو و شکستن رکود از سوی دیگر دارید؟ اصلا پیشنهادی دارید؟

سهل و ممتنع

در پاسخ به سوالات باید بگوییم: «بله، چرا نداشته باشیم». چاره کار چندان پیچیده نیست.

البته شاید وقتی راهکارمان را بگوییم در نگاه نخست به نظرتان مناسب نیاید اما با استدلال‌های منطقی ثابت خواهیم کرد راه سامان بخشیدن به بازار خودرو نه از مسیر طرح‌هایی چون واردات خودروی دست دوم و حتی نو با تعرفه‌های سنگین، بلکه از مسیر تصحیح فرآیند طراحی، تولید و فروش خودرو می‌گذرد. حتی دستورالعمل جدید واردات خودرو نیز تنها بخشی از راه‌حل اصلی سامان‌دهی بازار فعلی است.

کاملا واقف هستیم که عملکرد خودروسازان داخلی طی دهه‌های گذشته قابل دفاع نبوده و نیست. می‌دانیم که خودروهای داخلی پرتیراژ و به‌اصطلاح ارزان در بازار دردسرهای زیادی برای مصرف‌کنندگان داخلی ایجاد کرده‌اند و بسیاری از خریداران محصولات چینی نیز از کیفیت خودروی‌شان رضایت ندارند.

همه اینها را همه ما می‌دانیم و حتی دست‌اندرکاران صنعت خودرو نیز بر آن واقف هستند اما یا باید صنعت خودرو را کاملا تعطیل کرد و به واردات با تعرفه صفر و حتی حمایتی روی آورد یا صنعت خودرو را به ریل صحیح خود بازگرداند.

صنعت خودروی ایران باید تب کند!

صنعت خودروی ایران شبیه بیماری است که نیاز دارد تب کند تا به آرامش و سلامتی برسد. از نقطه آغازین زنجیره تامین تا توزیع نهایی محصولات، همه باید به نفع مصرف‌کنندگان اصلاح شوند.

همراه‌مکانیک؛ هم‌سفر باتجربه‌ی خرید خودروی شما!

[hm_buy_form_inline]

صنعت خودروی ایران تعطیل شدنی نیست

اگر به‌فرض محال هم بخواهیم صنعت خودرو را تعطیل کنیم با خیل بیکارانی مواجه خواهیم شد که به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم از این صنعت ارتزاق می‌‌کنند.

این‌که گفته می‌شود سرجمع 2 میلیون نفر در صنعت خودرو فعال هستند و برای حفظ منافع آنها بیش از 80 میلیون نفر نباید به خودروهای روز دسترسی داشته باشند، صحیح نیست. تعداد فعالان پیدا و پنهان صنعت خودروی ایران خیلی بیشتر از این صحبت‌هاست.

کافی است شب‌ها سری به جاده مخصوص بزنید تا چشمان‌تان از تماشای بازارهای غیررسمی ایجاد شده مقابل کارخانه‌های بزرگ با هدف فروش کالاهای ارزان‌قیمت به کارگران شیفت شبی که فرصت خرید مستقیم از بازار ندارند، از تعجب گرد شود. خواه ناخواه، این دستفروش‌ها نیز به‌نوعی در دسته فعالان پنهان صنعت خودرو قرار می‌گیرند.

از سوی دیگر اگر بخواهیم یک‌باره «درِ صنعت خودرو را تخته کنیم» و محصولات فعلی را به موزه بفرستیم تکلیف جمعیت میلیونی تعمیرکارانی که متخصص خودروهای پرتیراژ داخلی هستند، کارگاه‌های کم‌بضاعت تولید قطعات خُرد این خودروها و فعالان عرصه خدمات غیرشرکتی چه می‌شود؟

می‌دانیم که این نیروها باید بالاخره دانش خود را به‌روز کنند اما آیا زیرساخت به‌روزرسانی دانش شاغلان حاشیه صنعت خودرو برای خدمات‌رسانی به خودروهای روز دنیا فراهم است؟ آیا قطعه‌سازان کوچک و حتی برخی از بزرگترین‌هایشان قابلیت تطابق سریع با زمانه را دارند؟ بدون تردید در شرایط فعلی خیر.

ظرفیت اشتغال‌زایی تولید با واردات قابل مقایسه نیست

تِز برخی از کارشناسان مبنی بر استفاده از کارگران، تکنیسین‌ها، مهندسان و مدیران صنعت خودروسازی ایران در نمایندگی‌ خودروسازان خارجی نیز در عمل کارساز نخواهد بود.

زیرا اولا ظرفیت اشتغالزایی تولید با خدمات به هیچ عنوان قابل قیاس نیست. ثانیا باتوجه به برخی پیچیدگی‌های خودروهای روز حتی در ارزان‌ترین مدل‌ها به ناچار گروهی از شاغلان فعلی که دانش پایین‌تر و قدرت تطبیق‌پذیری کمتری با تغییرات آنی دارند، حذف و به جمع خیل نیروهای جویای کار اضافه خواهند شد.

صنعت خودروی ما نیازمند یک استراتژی کلان است

ما پیش از هر چیز باید تکلیف‌مان را با جهان خودروسازی مشخص کنیم. باید بدانیم در این اکوسیستم وسیع و چندلایه قرار است صاحب برند باشیم یا عضوی از زنجیره تامین دیگران.

باید به‌طور واضح و صریح خط‌مشی‌ها و استراتژی‌های صنعت خودروی‌مان را در روزگاری که بریتانیا قصد دارد طی 5 سال آینده خودروهای مجهز به موتورهای احتراق داخلی را بازنشسته کند، تعیین کنیم و از قافله عقب نمانیم.

حتی باید موضع صنعت خودروی‌مان را نسبت به خودروهای برقی که مانند قوم مغول به بازار خودروهای مجهز به موتور احتراق داخلی حمله‌ور شده‌اند، مشخص کنیم.

• باید بدانیم ما کجای معادله چندمجهولی حذف کامل یا ادامه تولید خودروهای نیازمند سوخت فسیلی طی 2 دهه آینده ایستاده‌ایم؟
• آیا می‌توانیم با استفاده از انرژی‌های طبیعی از جمله خورشید، باد و آب به‌علاوه برق تولیدی توسط نیروگاه‌های هسته‌ای، برق مورد نیاز خودروهای الکتریکی را تولید کنیم؟
• آیا قرار است برای تامین برق این خودروها و حتی موتورسیکلت‌ها به سوزاندن مازوت روی بیاوریم و هوا را از آنچه هست آلوده‌تر کنیم؟

یک استراتژی کلان صریح و مشخص می‌تواند نسخه شفابخش صنعت و بازار خودروی ایران باشد.

شراکت در شبکه توزیع نوخودروسازان شرقی

شراکت هدفمند با خودروسازان چینی، هندی، برزیلی و حتی روسی اگر براساس یک استراتژی هماهنگ و مدون، حقوق برابر و برخورداری از سهم صادرات برندهای فعال در این کشورها باشد نه‌تنها بد نیست، بلکه یک نقطه عطف در صنعت خودروی ایران به حساب می‌آید.

نیم‌نگاهی به مدل‌های اختصاصی بازار چین

اکنون بازار چین افزون بر خودروهای متعلق به برندهای داخلی این کشور، مملو از مدل‌های اختصاصی است. مدل‌هایی از ساخته‌های تویوتا، نیسان، کیا، هیوندای، شورولت، فورد، کادیلاک، گروه PSA، فولکس‌ واگن و بسیاری از برندهای مشهور دیگر. حتی فولکس یک برند اختصاصی با نام جتا برای بازار چین دارد و خودروهایی با مشارکت کمپانی جک در این کشور به تولید می‌رساند.

استفاده از پتانسیل خودروسازان هندی و برندهای بین‌المللی

بازار هند هم مدل اختصاصی کم ندارد. از دیگر سو محصولات تاتا و ماهیندرا نیز با توجه به استحکام بالا، استهلاک پایین و قیمت به‌صرفه طی سال‌هایی که از مالکیت جگوار و لندروور توسط هندی‌ها می‌گذرد، پیشرفت فوق‌العاده‌ای داشته‌اند.

تاتا سافاری و فناوری جگوار – لندروور

برای نمونه پیشنهاد می‌کنیم عنوان TATA SAFARI ADVENTURE PERSONA را گوگل کنید و وارد سرچ تصاویر بشوید تا خودتان به چشم‌های خود ببینید با چه تیپ محصولاتی طرف هستید.

تا یادمان نرفته این نکته را هم اضافه کنیم که تیپ پایه تاتا سافاری تنها 390 میلیون تومان قیمت دارد و می‌تواند با عمق داخلی‌سازی بالا به قیمت 500 میلیون تومان نیز در بازار ایران عرضه شود.

ماهیندرا و شرکا

ماهیندرا علاوه بر محصولات برند خودش، خودروهایی از برندهای کیا، هیوندای، داتسون، فورد و فیات به‌طور اختصاصی برای بازار هندوستان تولید می‌کند. مدل‌هایی که با به‌کار گرفتن دیپلماسی صنعتی حتی در شرایط تحریم نیز می‌توانند تحت برندهای داخلی به بازار کشورمان بیایند.

همکاری با خودروسازان شناخته‌شده جهان

با لغو تحریم‌ها می‌توان به حضور فرزندخوانده‌های فولکس‌واگن مانند اشکودا و سئات، فیات ایتالیا، پروتون مالزی و برخی محصولات فورد و جنرال‌موتورز به‌عنوان خودروهای خوش‌قیمت، ایمن و مدرن به خطوط تولید خودروسازان داخلی امید بست.

چگونه خودروهای ارزان و باکیفیت روانه بازار می‌شوند؟

در شرایط فعلی اقدامات زیر می‌تواند خودروهایی را به بازار ایران بفرستد که اگرچه اصالتا چینی هستند اما کیفیت بالایی دارند، توسط خودروسازان خوش‌نام گارانتی می‌شوند، از خدمات پس از فروش گسترده‌ای بهره می‌برند و در بازار دست‌دوم خواهان دارند؛ مواردی که عبارتند از:

• کنار گذاشتن قیمت‌گذاری دستوری
• از میان بردن فاصله غیرقابل توجیه قیمت کارخانه و بازار
• بالا بردن عمق داخلی‌سازی قطعات متناسب با استانداردهای شرکت مادر
• انتخاب شرکای آینده‌دار در صنعت خودروی چین و جهان از جمله چری، بی‌وای‌دی، بسترن، هونگچی، جک، گریت‌وال، هاوال، سایک و زیرمجموعه‌های آنها
• الزام خودروسازان به نظارت بر فرآیند توزیع
• باز زنده‌سازی صنعت لیزینگ در قالب تاسیس شرکت‌های استارتاپی با نگاهی نو به آینده

مشت نمونه خروار

بهترین مثال برای خودروهای ایرانی با قابلیت بالای صادرات به کشورهای همسایه، جتور ایکس 70 یا همان فیدلیتی خودمان است که در بازار باز و متنوعی چون عربستان سعودی با قدرت می‌تازد.

چرا حالا که خودروهای چینی در کشورهای عربی نیز مورد توجه واقع شده‌اند، ما با استفاده از زیرساخت‌های فیزیکی و خیل عظیم نیروی کار تحصیلکرده‌مان هاب تولید این خودروها در منطقه نباشیم؟

جک X7 یا KMC K7 و چری یا ام‌وی‌ام تیگو 8 پرو نیز از جمله خودروهایی هستند که پتانسیل بالایی برای صادرات به همسایگان جنوبی و شمالی دارند.

تاثیر طرح جدید واردات خودرو بر قیمت‌ها

تاثیر واردات خودرو بر قیمت خودروهای داخلی و خارجی چندان پایدار نیست و در ابتدا موجب کاهش قیمت‌ها خواهد شد اما به مرور بازهم قیمت خودروهای دست دوم خارجی و چینی‌های رده بالای بازار به مسیر پیشین بازمی‌گردد.

البته در طرح جدید مجلس شورای اسلامی خبر «واردات خودرو آزاد شد» با شروطی اعلام شده است و خودروهای نو محور این واردات هستند.

به‌قیمت می‌فروشیم؛ وقتی‌که ماشینت به‌فروش نمیره!

[hm_buy_form_inline]

یک کلام، ختم کلام

راه تنظیم بازار از بها دادن به پلتفرم‌های استارتاپی آنلاین که در زمینه خرید و فروش نقدی و اعتباری خودروهای نو و دست دوم بازار فعالیت می‌کنند، می‌گذرد نه اقدامات هیجانی و بی‌پشتوانه‌ای مانند واردات خودروهای دست دوم با گارانتی و خدمات پس از فروش خودرو نیم‌بند.

هرچند شرایط واردات خودرو دست دوم در سال 1400 و قیمت خودروهای دست دوم وارداتی احتمالی طی سال جاری (1401) هنوز مشخص نیست اما به‌هر حال صحت واردات خودرو یا عدم صحت این خبر تاثیری بر اصل داستان و نیازمندی‌های تنظیم بازار خودرو کشورمان ندارد.

ناگفته نماند، در بخش پایانی نوشتارهای «سه‌گانه واردات خودروی دست دوم» پتانسیل‌های بالای صنعت خودروی ایران برای سامان‌دهی بازار را بررسی خواهیم کرد.