اگرچه بیش از یک قرن است که ساسات یا choke valve به‌عنوان قطعه‌ای اساسی در موتور اتومبیل شناخته می‌شود، اما با ورود صنعت خودروسازی به دوران مدرن، این قطعه به‌زودی به تاریخ خواهد پیوست. ساسات، بخشی جدایی‌ناپذیر کاربراتور خودرو و دستگاهی است که هوا و بنزین را به مقدار مناسب برای احتراق موفق در داخل سیلندرهای موتور مخلوط می‌کند.
نسبت این ترکیب، به عوامل مختلف و از همه مهم‌تر، به دمای موتور بستگی دارد. یک موتور سرد، بیشتر از هوا به بنزین احتیاج دارد و بالعکس. در این مقاله از مجله همراه مکانیک، قصد داریم به معرفی ساسات و وظایف آن بپردازیم. لطفا در ادامه با ما همراه باشید.
ساسات چیست؟
واقعیت این است که وقتی موتور خودرو به‌خصوص در هوای سرد پس از ساعت‌ها روشن می‌شود، به دلیل سردشدن سوخت داخل موتور، برای گرم‌کردن آن به مخلوطی غنی‌تر از سوخت و هوا نیاز است و این دقیقاً همان کاری است که یک ساسات به خاطر آن طراحی شده است. ساسات معمولاً در انتهای فوقانی کاربراتور قرار دارد و با متوقف‌کردن جریان هوای کاربراتور، نسبت این مخلوط را تنظیم می‌کند و با تزریق سوختی غنی‌تر به پیشرانه، موجب راحت‌تر روشن‌شدن خودرو می‌شود. ساسات با بستن دریچه ورودی هوا به کاربراتور، باعث ایجاد فشار هوای کم در داخل کاربراتور می‌شود تا سوخت بیشتری از مدار اصلی عبور کند.
انواع ساسات خودرو و نحوه کارکرد آن
در خودروهای قدیمی و کاربراتوری، ساسات به‌صورت یک اهرم دستی بود که در هوای سرد، از آن برای راحت روشن‌شدن خودرو استفاده می‌شد. ساسات دستی در‌حقیقت، وسیله‌ای مکانیکی بود که با کشیدن دکمه آن، اهرم جمع‌شده‌ای که از طریق کابل به صفحه فلزی داخل کاربراتور متصل بود، دریچه کنترل ورودی هوا به کاربراتور را کنترل می‌کرد. این صفحه فلزی متحرک با کم‌وزیاد کردن مقدار هوای ورودی، مخلوط سوخت بهینه را برای موتور فراهم می‌کرد. استفاده موثر از ساسات دستی، مستلزم درک مکانیزم و تأثیرات تغییرات دما بر روی سوخت است.
در دهه‌های اخیر، خودروهای کاربراتوری نیز به ساسات اتوماتیک مجهز شدند که با تنظیمات منیفولد خروجی و ورودی هوا، وظیفه خود را انجام می‌دهند. ساساتهای اتوماتیک یا خودکار، از اجزایی شامل پوسته، پیستون، فنر ترموستاتی و دریچه تشکیل شده‌اند که برخلاف خودروهای قدیمی، دستی نیستند و به‌صورت اتوماتیک، دریچه هوا را باز و بسته می‌کنند. در ادامه، با نحوه کار هر دو نوع ساسات دستی و اتوماتیک آشنا خواهید شد.
نحوه عملکرد ساساتهای اتوماتیک
داخل پوسته ساساتهای اتوماتیک، پیستون و یک فنر ترموستاتی وجود دارد که به دریچه هوا متصل است. ساسات خودکار، از فنر فلزی برای باز‌و‌بسته‌شدن دریچه هوا استفاده می‌کند. با سردشدن هوا و مکش هوای سرد داخل منیفولد ورودی، فنری پیچیده می‌شود و پیستون را به سمت دریچه متمایل می‌کند تا آن را مسدود کند. با گرم‌شدن موتور، فنر فلزی گرم شده و منبسط می‌شود؛ سپس می‌چرخد و دریچه ساسات را باز می‌کند.
نحوه عملکرد ساسات دستی
توجه به‌سرعت باز‌و‌بسته‌شدن ساسات، یکی از مسائل مهم هنگام استفاده از ساساتهای دستی است. روش استفاده از ساساتهای دستی، به شرح زیر است:
مرحله یک
قبل از شروع احتراق، باید دکمه دستی ساسات را بیرون بکشید تا ورودی هوا کاهش یابد و نسبت سوخت به هوا غنی‌تر شود. میزان بیرون‌کشیدن ساسات، باید بر اساس دمای موتور تنظیم شود.
مرحله دو
برای استارت‌زدن یک موتور سرد یا در یک روز سرد زمستانی، دکمه ساسات باید مقدار بیشتری بیرون کشیده شود. در روز‌های سرد، قطره‌های سوخت بیشتر و بخار سوخت کمتری داخل کاربراتور وجود دارد؛ بنابراین برای بهتر روشن‌شدن خودرو، نیاز است تا دریچه‌های هوا به مقدار بیشتری بسته شوند.
مرحله سه
در این مرحله با روشن‌شدن موتور، باید با فشار‌دادن آرام ساسات هم‌زمان با گرم‌شدن موتور، نسبت مخلوط سوخت به هوا را تنظیم کنید.
مرحله چهار
با گوش‌دادن به صدای موتور، متوجه خواهید شد که آیا درست کار می‌کند یا اصطلاحاً خفه کار می‌کند. در‌صورت شنیدن صدای پت‌‌پت یا لرزش موتور، باید وضعیت ساسات را بازبینی کنید.
مرحله پنج
برای تنظیم دقیق، باید ساسات راکمی بیرون بیاورید تا بررسی کنید که موتور به سوخت بیشتری نیاز دارد یا خیر؛ سپس یک بار دیگر، ساسات را کمی به داخل فشار دهید تا ببینید موتور به هوای بیشتری احتیاج دارد یا خیر. پس از هر بار تنظیم، باید با دقت به صدای موتور گوش دهید تا تأثیر باز‌و‌بسته‌شدن دریچه هوا را بر روی موتور خودرو بشنوید و موقعیت صحیح دریچه‌ها را مشخص کنید.
با گرم‌شدن موتور خودرو، ساسات دستی را به‌تدریج به داخل فشار دهید. وقتی موتور خودرو به دمای معمول رسید، ساسات دستی را کاملاً به داخل فشار دهید و به جای اولیه خود بازگردانید.
ساسات در خودروهای انژکتوری
در خودروهای انژکتوری که انژکتور وظایف کاربراتور را برعهده دارد، عملکرد ساسات نیز به دستور ECU و به‌صورت اتوماتیک انجام می‌شود. ECU با دریافت اطلاعات از سنسور دمای آب و بررسی شرایط موتور و دور موتور و هم‌چنین موقعیت دریچه گاز، دستورات لازم را به استپر خودرو ارسال می‌کند تا شرایط ایده‌آل مخلوط سوخت و هوا را برای موتور فراهم کند.
علائم خرابی ساسات
خرابی ساسات که اصطلاحاً به آن گیرکردن ساسات نیز گفته می‌شود، علائمی به شرح زیر دارد:
- افزایش غیرعادی مصرف سوخت
- خاموش‌شدن موتور در دور پایین
- خاموش‌شدن موتور خودرو به‌محض روشن‌شدن
بیشتر بخوانید
سلام من سمند اف سون مدل ۹۶ دریچه گاز برقی دارم،صبح ها هنکام استارت و فقط و فقط زمانی که دریچه در حالت ساسات هست موتور بد کار میکنه و لرزش داره،ب محض قطع ساسات و کاهش دور موتور موتور کاملا نرمال کار میکنه،مشکل از چیه ک فقط در حالت ساسات موتور ریپ میزنه و لرزش داره،آیا ربطی به فشنگی اب داره یا چیز دیگه ای هست؟
سلام من پرایدکاربرات دارم صبح هاروشن میکنم دودسیاه ازاکزوزمیزنه بیرون وبعدازپنج دقیقه قطع میشه کاربرات هم سرویس کردم ولی دودقطع نشده امکانش هست ازوکیوم باشه دوبارهم عوض کردم
سلام مشکل رفع شد؟