در این مطلب فنی و آموزشی از مجله خودرو همراه مکانیک تصمیم داریم تا برای شما مخاطبان گرامی توضیح دهیم که پدل شیفتر چیست و چه کاربردی دارد؟ اگر به پدال شیفتر علاقه‌مند هستید، بهتر است خواندن این مقاله را از دست ندهید.
آشنایی کلی با مکانیزم فنی انتقال نیرو در خودرو
پیش از آنکه مستقیما به سراغ پدل شیفتر (paddle shifter) برویم، بهتر است ابتدا توضیحاتی درباره نحوه عملکرد سامانه انتقال نیرو در خودروهای امروزی ارائه کنیم. همانطور که اطلاع دارید، خودروها از یک پیشرانه و یک گیربکس به‌عنوان مهم‌ترین اجزای فنی برخوردار هستند که در این مجموعه، موتور یا پیشرانه خودرو وظیفه تولید نیرو را بر عهده دارد و این نیرو از طریق میل‌لنگ و فلایویل به شفت ورودی گیربکس انتقال داده می‌شود. نیروی دریافتی از موتور موجب چرخیدن شفت ورودی گیربکس شده و بدین ترتیب توان موتور پس از گذر از چرخ‌دنده‌های گیربکس، از طریق دیفرانسیل به سمت محور چرخ و نهایتا چرخ‌ها هدایت می‌شود و اتومبیل می‌تواند شروع به حرکت کند.
در این میان بسته به نسبت قطر چرخ‌دنده دریافت‌کننده نیروی موتور (محرک) به قطر چرخ دنده نصب شده روی شفت خروجی(متحرک)، ضرایب دنده‌ها متفاوت خواهد بود؛ به‌نحوی‌که هر چه این نسبت بزرگتر شود، نیروی منتقل شده به چرخ‌ها از حالت قدرتی به سرعتی تغییر شکل می‌دهد و اصطلاحات ضرایب دنده سبک‌تر خواهد شد. بدین ترتیب، دنده یک کمترین نسبت قطر چرخ‌دنده ورودی به خروجی را دارد و هرچه دنده افزایش یابد، این قطر نیز بزرگتر می‌شود و خودرو می‌تواند با سرعت بیشتر در دنده‌های بالاتر به حرکت خود ادامه دهد.
[hm_sell_form_inline]
انتخاب ضریب دنده در گیربکس‌های امروزی به دو صورت دستی و یا اتوماتیک انجام می‌شود. در گیربکس‌های دستی راننده می‌تواند با استفاده از اهرم تعویض دنده یا همان لیور دنده ضریب مناسب را انتخاب کند و به رانندگی بپردازد؛ بدین صورت که در شروع حرکت لازم است دنده یک انتخاب شود و در سرعت‌های بالاتر به ترتیب دنده‌ها سبک‌تر خواهند شد.
در گیربکس‌های اتوماتیک نیز انتخاب ضریب دنده به صورت خودکار برحسب سرعت خودرو و متناسب با میزان فشار بر پدال گاز از سوی راننده و با هماهنگی میان ایسیو موتور و ایسیو جعبه‌دنده انجام خواهد شد و دیگر نیاز چندانی به دخالت راننده در این بین وجود ندارد. البته امروزه بیشتر گیربکس‌های اتوماتیک قابلیت تعویض غیرخودکار ضریب دنده توسط راننده را نیز فراهم کرده‌اند که به آن تیپ‌ترونیک گفته می‌شود. در حالت تیپ ترونیک راننده می‌تواند اهرم انتخاب حالت دنده را در وضعیت manual قرار دهد و سپس با توجه به شرایط، دنده‌ها را به انتخاب خود سبک یا سنگین کند.
پدل شیفتر چیست و چه کاربردی دارد؟
همانطور که اشاره شد، گیربکس‌های اتوماتیک عمدتا دارای یک حالت انتخاب دستی یا تیپ‌ترونیک هستند که به واسطه آن راننده می‌تواند خودش با توجه به وضعیت رانندگی، ضریب دنده را انتخاب و تغییر دهد. معمولا این کار توسط اهرم تعویض دنده انجام می‌شود که خیلی حس اسپرت و مهیجی به راننده انتقال نمی‌دهد. فرض کنید اگر قرار باشد با یک اتومبیل پرقدرت این کار را انجام دهید، ممکن است تا حدی حس و هیجان رانندگی با اتومبیل از بین برود و آن لذتی که انتظار دارید را در این میان احساس نکنید.
مهندسان به منظور ارتقای حس و حال رانندگی با گیربکس‌های اتوماتیک در حالت تیپ ترونیک و نیز افزایش دقت و سرعت تعویض دنده، اقدام به اختراع پدل شیفتر کردند. پدال شیفتر یا پدل شیفتر درواقع دسته‌هایی هستند که معمولا پشت غربیلک فرمان یا روی ستون فرمان نصب می‌شوند و راننده می‌تواند به کمک آن‌ها و صرفا با لمس این دسته‌ها، ضریب دنده مورد نظر خود را در وضعیت تیپ‌ترونیک انتخاب کند.
شیفترها باعث می‌شوند که عملیات تعویض دنده گیربکس اتوماتیک در وضعیت غیرخودکار با سرعت بیشتری انجام گیرد و حس مهیج‌تری نیز به کاربر انتقال داده شود. به‌ویژه پدل شیفتر در خودروهای اسپرت کاملا مورد پسند راننده‌ها قرار گرفته و سرعت عملشان را افزایش داده‌اند.
پدل شیفتر اولین بار توسط فراری طی سال‌های 1980 مورد استفاده قرار گرفت و سپس در مسابقات فرمول یک دهه ۹۰ میلادی فراگیر شدند. به‌تدریج سازندگان آلمانی و دیگر خودروسازان نیز به استفاده از این آپشن مهیج و کاربردی روی آوردند و امروزه شاهد حضور گسترده پدل شیفتر در بسیاری از خودروهای اسپرت و غیر اسپرت هستیم.
فواید استفاده از شیفتر پشت فرمان
از جمله فواید پدل شیفتر می‌توان به افزایش دقت و سرعت تعویض دنده، تمرکز بیشتر راننده بر جاده، افزایش هیجان و سهولت رانندگی، ارتقای ارگونومی رانندگی و… اشاره کرد.
نحوه استفاده از پدل شیفتر
پدل شیفترها معمولا شامل دو عدد اهرم یا دسته هستند که یکی در سمت راست و دیگری در سمت چپ غربیلک فرمان نصب می‌شود. برای به‌کارگیری آن‌ها ابتدا باید حالت تعویض دستی یا منوال گیربکس اتوماتیک را فعال و سپس از دسته یا شیفتر مورد نظر برای تعویض دنده استفاده کرد.
معمولا پدال شیفتر سمت راست برای افزایش ضریب دنده و پدل شیفتر سمت چپ هم به منظور کاهش ضریب دنده یا سنگین کردن دنده مورد استفاده قرار می‌گیرد. به نحوی که هرگاه راننده بخواهد دنده را سبک‌تر کند، پدل شیفتر سمت راست را به طرف خود می‌کشد و هرگاه بخواهد دنده سنگین شود، می‌تواند پدال شیفتر سمت چپ را بکشد.
برخی از پدل شیفترها مثل انواع مورد استفاده در خودروهای مک‌لارن هم می‌توانند هر دو کار را توسط یک دسته انجام دهند؛ بدین صورت که برای سبک کردن دنده تنها کافی است یکی از پدل شیفترها را به سمت خود بکشید و به منظور سنگین کردند هم تنها کافی است همان پدال شیفتر را به سمت داشبورد فشار دهید. بعد از فشردن یا کشیدن پدل شیفتر، ایسیو موتور به همراه کامپیوتر جعبه‌دنده دستور راننده را به صورت پالس‌های الکترونیکی از پدال شیفتر موردنظر دریافت می‌کنند و بر اساس مکانیزم‌های خاص خودشان، ضریب دنده را تغییر می‌دهند.
جالب است بدانید که امروزه بعضی از خودروهای موجود در بازار کشورمان به این آپشن پرطرفدار مجهز هستند که از جمله آن‌ها می‌توان به سراتو ۲۰۰۰ آپشنال اشاره کرد.
بیشتر بخوانید
ضمن تشكر از مقاله شما؛لازم به ذكر است كه شما در هرزمان و در حالت اتوماتيك گيربكس مي توانيد از پدل شيفتر استفاده نماييد و نيازي به قراردادن در حالت منوال نمي باشد .
ما که رو اپتیما هست تا حالا یه بار استفاده کردیم ولی زیاد حس نداره