در کنار عقربه کیلومتر شمار در صفحه پشت آمپر خودرو، نشان‌گر عقربه‌ای دیگری نیز وجود دارد که دور موتور را نمایش می‌دهد. توجه به دور موتور خودرو یک اصل ضروری در طول رانندگی است. تنظیم سرعت ماشین و زمان تعویض دنده در خودروهای با گیربکس دستی بر اساس دور موتور انجام می‌پذیرد. این موضوع روی تجربه رانندگی راحت، افزایش عمر مفید قطعات پیشرانه و دستیابی به بالاترین سطح راندمان موتور نقش مستقیم دارد. در ادامه به این سوال پاسخ خواهیم داد که منظور از دور موتور ماشین چیست و چگونه باید رانندگی را بر اساس آن تنظیم کرد.
دور موتور چیست؟
دور موتور در اصطلاح به‌صورت RPM نشان داده می‌شود که مخفف عبارت Revolution Per Minute است. دور موتور در واقع نشان دهنده تعداد دفعات چرخش میل لنگ در هر دقیقه است. میل لنگ قطعه‌ای در پیشرانه است که وظیفه تبدیل حرکت رفت و برگشتی پیستون به حرکت دورانی را بر عهده دارد. حرکت چرخشی میل لنگ ابتدا به فلایویل منتقل شده و سپس با استفاده از سیستم انتقال قدرت به چرخ‌های ماشین انتقال می‌یابد و زمینه‌ساز حرکت خودرو می‌شود.
اهمیت دور موتور خودرو چیست؟
دور موتور خودرو نشان‌دهنده میزان قدرت تولید شده توسط پیشرانه ماشین است. در حالت طبیعی با فشردن پدال گاز خودرو، دور موتور بالا می‌رود و این نشانه‌ای از افزایش قدرت تولید شده توسط موتور است که زمینه‌ساز بالا رفتن سرعت خودرو می‌شود. یکی از مهم‌ترین کارکردهای دور موتور خودرو، کمک به راننده برای تشخیص زمان مناسب تعویض دنده است که جلوتر درباره آن توضیح می‌دهیم.
همچنین تنظیم دور موتور خودرو به‌راننده کمک می‌کند تا عملکرد پیشرانه را در محدوده بهینه حفظ کند و مصرف سوخت نیز در وضعیت استاندارد باقی بماند. از سویی دیگر، افزایش یا کاهش غیرعادی دور موتور خودرو یکی از نشانه‌های بروز مشکل در قطعات موتور است. اگر به نشان‌گر دور موتور در خودروتان توجه کنید، متوجه خواهید شد که بخش‌هایی از آن با رنگ قرمز مشخص شده است. به‌هیچ عنوان نباید دور موتور خودرو به این محدوده برسد. در غیر این صورت، فشار بسیار زیادی به موتور وارد خواهد شد.
دور موتور در حالت درجا چقدر باید باشد؟
دور موتور در حالت خلاص معمولا حوالی 1000 دور در دقیقه است. البته میزان دور موتور ماشین در حالت ایستاده ممکن است در خودروهای گوناگون با یکدیکر تفاوت داشته باشد. آنچه اهمیت دارد این است که نباید در حالت خلاص شاهد بالا و پایین رفتن دور موتور خودرو باشید. اگر این اتفاق در خودرو شما رخ می‌دهد، باید بدانید که علت بالا پایین شدن دور موتور در حالت درجا یکی از موارد زیر است:
- خرابی برخی از سنسورها مانند دریچه گاز، موقعیت میل لنگ و …
- مشکل در سیستم سوخت رسانی مانند خرابی انژکتور، گرفتگی مسیر انتقال سوخت و خرابی پمپ بنزین
- اختلال در عملکرد کامپیوتر ماشین
- نشتی در مسیر انتقال هوا به محفظه احتراق موتور
دور موتور ماشین باید چند باشد؟
استاندارد ثابت و مشخص برای تنظیم دور موتور در سرعت های مختلف وجود ندارد. تجربه راننده در تنظیم دور موتور نرمال TU5 بسیار مفید است. معمولا تغییر صدای موتور یکی از نشانه‌هایی است که برای تنظیم دور موتور خودرو در محدوده مناسب کمک می‌کند. اگر در حال رانندگی در یک اتوبان با سرعت ثابت هستید، بهتر است دور موتور نرمال سمند و سایر خودروها را حوالی 2500 تا 3000 دور در دقیقه حفظ کنید تا هم فشار بیش از حد به موتور وارد نشود و هم بهترین راندمان ماشین را شاهد باشید. دور موتور خودرو در سرعت 120 کیلومتر در ساعت بسته به نوع ماشین معمولا حوالی 3500 دور در دقیقه قرار می‌گیرد.
بهترین دور موتور برای تعویض دنده
یکی از سوالات پرتکرار کسانی که در مرحله آموزشی رانندگی هستند، این است که هنگام تعویض دنده دور موتور باید چند باشد؟ در خودروهای دارای گیربکس دستی، هنگام افزایش سرعت، بهترین دور موتور برای تعویض دنده محدوده 3000 تا 3500 دور در دقیقه است. معمولا در محدوده دور موتور 3000 دور در دقیقه، صدای موتور تغییر می‌کند و این نشانه خوبی برای تعویض دنده است. البته ریزه‌کاری‌های زیادی در این زمینه وجود دارد که برای آگاهی از آن‌ها می‌توانید مطلب بهترین دور موتور برای تعویض دنده را مطالعه کنید.
چرا رانندگی با دور موتور بالا اشتباه است؟
یکی از اشتباهات رایج در بین برخی از افراد، رانندگی با دور موتور خودرو بالا است. شاید در کوتاه مدت این سبک رانندگی مشکل خاصی را ایجاد نکند؛ اما تردید نداشته باشید که بعد از مدتی در اثر افزایش استهلاک قطعات موتور، هزینه‌های زیادی روی دست شما باقی می‌ماند. اگر کنجکاو هستید که در این زمینه بیشتر مطالعه کنید، پیشنهاد می‌کنیم مطلب “رانندگی با دور موتور بالا چه آسیبی به ماشین می‌زند؟“ را از دست ندهید.
چرا هنگام گاز دادن دور موتور خودرو بالا نمی‌رود؟
گاهی اوقات ممکن است علی‌رغم فشردن پدال گاز، دور موتور خودرو متناسب با آن بالا نرود. این مشکل به‌خصوص در برخی از خودروها برای در دور موتور بالاتر از 3000 رخ می‌دهد. همچنین ممکن است به‌صورت ناگهانی حین رانندگی با سرعت ثابت، دور موتور ماشین افت پیدا کند. عوامل متعددی را می‌توان برشمرد که زمینه‌ساز بروز این مشکل در خودرو می‌شود که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
- اختلال در عملکرد ایسیو ماشین
- عملکرد ضعیف شمع‌ها و ایجاد جرقه ضعیف در محفظه احتراق موتور
- خرابی شیر کنترل هوای دور آرام موتور
- عملکرد ضعیف پمپ بنزین
- گرفتگی مسیر انتقال سوخت و هوا به محفظه احتراق
- خرابی سنسور موقعیت دریچه گاز
- خرابی سنسور دور موتور
آیا روشن کردن کولر و بخاری روی دور موتور خودرو تاثیر دارد؟
روشن کردن کولر و بخاری معمولا باعث بالا رفتن دور موتور خودرو می‌شود. البته تاثیر کولر در مقایسه با بخاری روی افزایش فشار وارد شدن به موتور بیشتر است. دلیل بالا رفتن دور موتور بعد از روشن کردن کولر، نیاز به تولید نیروی بیشتر از سوی موتور برای عملکرد کمپرسور سیستم تهویه مطبوع است.
در خودروهای قدیمی، بخاری معمولا از گرمای موتور استفاده می‌کند. اما در خودروهای جدید معمولا یک فن برای توزیع گرما در سیستم بخاری تعبیه می‌شود که باعث افزایش جزئی دور موتور ماشین می‌گردد.
تجربه نشان می‌دهد که کولر در دور موتور بالا عملکرد بهتری دارد؛ چراکه قدرت بیشتری در اختیار کمپرسور سیستم تهویه برای خنک کردن هوا قرار می‌گیرد. از سویی دیگر، توصیه می‌شود از روشن نگهداشتن کولر در زمان طولانی هنگام کار کردن ماشین در حالت درجا اجتناب کنید.
کلام پایانی
در این مطلب بررسی کردیم که منظور از دور موتور چیست و دور موتور نرمال خودرو در حالت‌های مختلف در چه محدوده‌ای است. پیشنهاد می‌کنیم حتما در طول رانندگی، حفظ دور موتور ماشین در محدوده استاندارد را جدی بگیرید. بالا یا پایین بودن دور موتور می‌تواند زمینه‌ساز مشکلات جدی برای قطعات پیشرانه شود. موضوعی که هزینه‌های سنگینی را روی دست شما باقی می‌گذارد.
