بعضی از قطعات موتور خودرو شاید قیمت چندانی نداشته باشند؛ اما وظایف مهمی بر عهده دارند و عملکرد صحیح آن‌ها در سلامت موتور نقش کلیدی ایفا می‌کند. یکی از این قطعات، واشر سر سیلندر است که سوختن آن می‌تواند هزینه‌های سنگین حتی در حد تعمیر کامل موتور و تعویض بسیاری از قطعات آن را به‌دنبال داشته باشد. در مطلب حاضر قصد داریم به‌بررسی مهم‌ترین نکات پیرامون واشر ماشین بپردازیم.
واشر سر سیلندر چیست؟
واشر سر سیلندر (Cylinder Head Gasket) یکی از قطعات موتور خودرو است که در فضای بین بلوکه سیلندر و سرسیلندر قرار می‌گیرد. حتما این پرسش را مطرح می‌کنید که کار واشر سر سیلندر چیست؟ مهم‌ترین مسئولیت واشر سر سیلندر، آب‌بندی موتور خودرو است. به‌طوری‌که مانع از خروج گازهای موجود در محفظه احتراق می‌شود. همچنین جلوی نشت آب و روغن و مخلوط شدن آن‌ها با یکدیگر در موتور را نیز می‌گیرد.
آب بندی موتور باعث می‌شود فشار بهینه درون سیلندرها به‌خوبی حفظ شود. در نتیجه راندمان موتور در محدوده استاندارد باقی می‌ماند. همچنین کمک به گردش آب و روغن موتور در کانالهای مشخص موجب می‌شود که عملیات روان‌کاری و خنک کاری قطعات موتور بدون مشکل ادامه پیدا کند. این موضوع در جلوگیری از افزایش بی‌رویه دمای موتور نقش بسزایی ایفا می‌کند.
سطح ورقه‌ای واشر سرسیلندر تعدادی سوراخ با قطر مختلف وجود دارد. سوراخ‌های بزرگ واشر ماشین دقیقا به تعداد سیلندرهای موتور است. همچنین تعداد سوراخ‌های کوچک نیز با تعداد کانالهای عبور آب و روغن موتور برابری می‌کند.
واشر ماشین از چه جنسی ساخته می‌شود؟
موقعیت و وظیفه واشر سر سیلندر به‌گونه‌ای است که این قطعه را دائما در معرض حرارت و فشار بسیار بالا قرار می‌دهد. به‌همین دلیل، واشر ماشین باید از مواد اولیه با مقاومت حرارتی بالا ساخته شوند که در عین حال از انعطاف‌پذیری لازم برای آّب‌بندی موتور نیز برخوردار باشند.
به‌همین دلیل، واشر سرسیلندر طراحی ورقه‌ای شکل دارد و از کنار هم قرار گرفتن چند لایه متریال فلزی و غیرفلزی انعطاف‌پذیر و نسوز ساخته می‌شود. عمده مواد اولیه مورد استفاده در تولید واشر سرسیلندر عبارت‌اند از:
- آزبست
- مس
- فولاد
- آلومینیوم
واشر سر سیلندر تقویت شده چیست؟
اگر تجربه خرید واشر سر سیلندر از بازار را داشته باشید، احتمالا با اصطلاح واشر تقویت شده آشنا هستید. این اصطلاح اشاره به‌نوعی واشر سر سیلندر دارد که توان تحمل حرارت و فشار بیشتر از واشرهای معمولی را دارد. معمولا از واشرهای تقویت شده برای موتورهای تیونینگ شده و پرقدرت استفاده می‌شود. واشرهای سرسیلندر تقویت شده را از جنس فولاد چند لایه (MLS) یا کامپوزیت با لایه‌های فلزی می‌سازند. واشرهای تقویت شده، ضخامت بیشتری نسبت به نمونه‌های معمولی دارند و ضمن مقاومت حرارتی بیشتر به ارتقای راندمان موتور نیز کمک می‌کنند.
واشر سر سیلندر سوزاندن چیست؟
اصطلاح واشر زدن یا سوختن واشر سر سیلندر به خرابی واشر سرسیلندر گفته می‌شود که معمولا با تغییر شکل این قطعه همراه است. وقتی یک خودرو واشر می‌زند، عملا آب بندی موتور آن از بین می‌رود. در نتیجه شاهد ترکیب آب سیستم خنک کننده و روغن موتور خواهید بود. این اتفاق مشکلات جدی را به‌دنبال دارد که در ادامه بیشتر توضیح می‌دهیم.
علت سوختن واشر سر سیلندر
باتوجه‌به توضیحات فوق، هر اتفاقی که باعث افزایش غیرعادی و بیش از اندازه دمای موتور شود، می‌تواند منجربه سوختن واشر سر سیلندر شود. به‌همین دلیل لازم است با علت داغ کردن موتور ماشین و راه‌های جلوگیری از آن آشنایی داشته باشید.
علت سوختن واشر سر سیلندر را باید بیش از هر چیزی ناشی از مشکل در عملکرد سیستم خنک کننده موتور دانست. برخی از مهم‌ترین نواقص سیستم خنک کننده که باعث واشر زدن ماشین می‌شوند، عبارت‌اند از:
- وجود نشتی در سیستم خنک کننده
- گرفتگی مجرای لوله‌های انتقال سیال خنک کننده
- خرابی فن خنک کننده
- مشکل پیدا کردن ترموستات
- خراب شدن پمپ آب سیستم خنک کننده
در کنار این موارد، وارد شدن فشار بیش از حد به موتور به‌دلیل سبک نادرست رانندگی و همچنین تردد طولانی مدت در شرایط آب‌وهوایی نامساعد (هوای بسیار گرم یا گرد و غبار زیاد) نیز از عوامل سوختن واشر ماشین به‌شمار می‌روند.
علائم سوختن واشر سر سیلندر
سوختن واشر سر سیلندر خودرو با نشانه‌هایی همراه است. باتوجه‌به اینکه واشر زدن ماشین می‌تواند مقدمه خرابی سایر قطعات موتور باشد، باید علائم سوختن واشر سر سیلندر را جدی بگیرید. برخی از مهم‌ترین نشانه‌های واشر زدن ماشین عبارت‌اند از:
- جوش آوردن موتور
- نشتی آب و روغن روی سطح بلوکه سیلندر
- خارج شدن دود سفید از اگزوز (نشانه وجود بخار آب)
- خارج شدن دود آبی از اگزوز (نشانه نشت روغن به محفظه احتراق)
- تغییر رنگ روغن موتور به سفید یا شیری
- ایجاد حباب در رادیاتور
- کاهش زود هنگام آب رادیاتور
منظور از ترسیدن واشر سر سیلندر چیست؟
پیش از سوختن واشر سرسیلندر، این قطعه حالت نیم سوز پیدا می‌کند. اصطلاح ترسیدن واشر سر سیلندر برای نیم سوز شدن این قطعه به‌کار می‌رود. در این حالت، هنوز آب بندی موتور به‌طول کامل مختل نشده ولی واشر ماشین دیگر قادر نیست تمام وظایف خود را به‌درستی انجام دهد.
علائم نیم سوز شدن واشر سر سیلندر
تشخیص نیم سوز شدن واشر ماشین برای جلوگیری از بروز خسارت‌های بیشتر کمک می‌کند. البته بسیاری از نشانه‌های نیم سوز شدن واشر سر سیلندر مشابه خرابی قطعات دیگر در خودرو است. به‌همین دلیل، تشخیص قطعی در این زمینه را باید به‌عهده تعمیرکاه بگذارید.
روی‌هم‌رفته، موارد زیر را می‌توان در شمار مهم‌ترین علائم نیم سوز شدن واشر سر سیلندر برشمرد:
- دیر روشن شدن خودرو
- ریپ زدن ماشین هنگام استارت
- باد کردن شیلنگ‌های متصل به رادیاتور
- بیرون آمدن حباب هوا از رادیاتور
- تشکیل رسوب قهوه‌ای روی درب رادیاتور
- آب کم کردن رادیاتور
آیا رانندگی بعد از واشر زدن ماشین صحیح است؟
بعد از تشخیص واشر زدن ماشین، باید در سریع‌ترین زمان ممکن به تعمیرگاه مراجعه کنید. حتی برخی از کارشناسان توصیه می‌کنند، خودرو را در اولین مکان ممکن متوقف و تا نزدیک‌ترین تعمیرگاه بکسل کنید. رانندگی با خودرویی که واشر سر سیلندر آن سوخته است، مشکلات جدی را در پی دارد. چراکه آب بندی موتور مختلف شده و در نتیجه آب با روغن موتور ترکیب می‌شود. به‌همین دلیل، روان‌کاری قطعات موتور با اختلال روبه‌رو می‌گردد. همچنین فرآیند خنک‌کاری موتور نیز به خوبی انجام نشده و دمای آن افزایش پیدا می‌کند. این دو اتفاق زمینه‌ساز آسیب دیدن سایر قطعات موتور هستند و ممکن است هزینه‌های سنگینی روی دست شما باقی بگذارند.
هزینه تعمیر واشر سر سیلندر
حتما برای تعویض واشر سر سیلندر به تعمیرگاه معتبر مراجعه کنید. یکی از دلایل سوختن واشر ماشین، عدم نصب صحیح این قطعه در زمان تعویض توسط مکانیک است. همچنین نامرغوب بودن جنس واشر سرسیلندر نیز منجر به کاهش عمر مفید این قطعه و سوختن زودهنگام آن می‌شود.
اولین بخش هزینه تعویض واشر سر سیلندر، بهایی است که بابت خرید واشر ماشین می‌پردازید. واشرهای تعمیر اول و دوم معمولا قیمت کمتری دارند. ضمن اینکه جنس واشر نیز در قیمت آن تأثیرگذار است. در تابستان 1404، واشرهای بسیاری از خودروهای داخلی را می‌توانید با قیمت حدود 500 هزار تا 1 میلیون تومان خریداری کنید. همچنین واشر سر سیلندرهای تقویت شده نیز معمولا نیز معمولا تا قیمت 2.5 میلیون تومان در بازار فروخته می‌شوند.
گاهی اوقات نیاز به تعویض روغن موتور، فیلتر روغن و ضد یخ نیز خواهید شد. در این حالت باید تا حدود 1.5 میلیون تومان نیز هزینه جداگانه در نظر بگیرید. پیچ سرسیلندر و سایر قطعات جانبی نیز در صورت نیاز به تعویض حدود 700 تا 800 هزار تومان هزینه دارند.
اجرت تعویض واشر سر سیلندر ماشین در حالت عادی بین 500 تا 1 میلیون تومان است. البته گاهی اوقات، سرسیلندر نیز تاب برمی‌دارد و نیاز به تراشکاری پیدا می‌کند. در این موارد باید تا حدود 2 میلیون تومان نیز برای تراشکاری در نظر بگیرید.
واشر سر سیلندر تعمیر اول چیست؟
یکی از نکاتی که در زمان خرید واشر سرسیلندر با آن روبه‌رو می‌شوید، این پرسش است که واشر تعمیر چندم لازم دارید؟ سرسیلندر قطعه‌ای است که در اثر حرارت به‌مرور زمان با مشکلاتی مانند تاب برداشتن و ترک خوردگی مواجه می‌شود. باتوجه‌به هزینه بالای تعویض سرسیلندر و کارکرد بهتر سرسیلندر فابریک برای خودرو، معمولا برای حل مشکل این قطعه از تراشکاری یا کف تراشی سرسیلندر استفاده می‌شود.
این کار باعث می‌شود که چند میلی‌متر از ضخامت سرسیلندر کم شود. در نتیجه فضای احتراق داخل موتور نیز کوچک می‌شود. در نتیجه میزان تراکم سوخت و هوا در محفظه احتراق افزایش پیدا می‌کند. البته اگر اصول کف تراشی به‌درستی رعایت نگردد یا میزان کاهش ضخامت سرسیلندر بیش از حد استاندارد باشد، عملکرد موتور به‌دلیل ایجاد انفجارهای شدید در محفظه احتراق با مشکل جدی روبه‌رو می‌شود.
به‌همین دلیل، حداکثر تعداد دفعات تراشکاری سرسیلندر در خودروها معمولا سه مرتبه است و بعد از آن باید برای تعویض این قطعه هزینه کنید. بعد از هر بار تراشکاری سرسیلندر باید واشر ماشین نیز تعویض شود. واشری که بعد از اولین کف تراشی سرسیلندر استفاده می‌شود، واشر سرسیلندر تعمیر اول نام دارد. به‌همین ترتیب، در دفعات بعدی باید به‌سراغ واشر تعمیر دوم و سوم بروید.
احتمالا این سوال را مطرح می‌کنید که تفاوت واشرهای اول، دوم و سوم چیست؟ باتوجه‌به کاهش ضخامت سرسیلندر در تراشکاری، برای جبران این موضوع باید واشر سر سیلندر با ضخامت بیشتر خریداری کنید. بنابراین ضخامت واشر سوم از دوم و اول بیشتر است. همچنین واشرهای تعمیر دوم و سوم و در مقایسه با واشرهای معمولی باید توان مقاومت حرارتی بیشتری داشته باشند. معمولا تعداد دفعات تعمیر سرسیلندر در خودرو با تعداد سوراخ‌های موجود روی واشر مشخص می‌شود. به‌عبارت دیگر، واشر تعمیر اول با یک سوراخ و واشرهای تعمیر دوم و سوم نیز به‌ترتیب با دو و سه سوراخ نشانه‌گذاری می‌شوند.
کلام پایانی
در این مطلب بررسی کردیم واشر سر سیلندر چیست و چه اهمیتی در موتور خودرو دارد. حتما نشانه‌های ترسیدن و سوختن واشر ماشین را به‌خاطر بسپارید. در صورت مشاهده یک یا چند مورد از این نشانه‌ها، خیلی سریع به‌تعمیرگاه مراجعه کنید تا برای رفع مشکل احتمالی اقدامات لازم انجام بگیرد. همان‌طور که شاهد بودید، هزینه تعویض واشر سر سیلندر خیلی زیادی نیست ولی بی‌توجهی به خرابی این قطعه می‌تواند ده‌ها میلیون خسارت روی دست شما بگذارد.
