نحوه تست کمپرسور کولر خودرو و نشانه‌های خرابی آن

کمپرسور قلب سیستم تهویه و مطبوع ماشین است. این قطعه وظیفه پمپاژ مبرد با فشار مناسب در سراسر سیکل تبرید سیستم تهویه ماشین را بر عهده دارد. اگر به‌هر دلیل کمپرسور کولر ماشین به‌درستی کار نکند، کل سیستم تهویه از کار می‌افتد. ضمن اینکه تجربه نشان می‌دهد، بروز مشکل برای کمپرسور می‌تواند به سایر قطعات موتور خودرو هم آسیب بزند. تست کمپرسور کولر خودرو در عیب یابی این تجهیز، اهمیت زیادی دارد. در این مطلب می‌توانید با نحوه تست کمپرسور کولر خودرو آشنا شوید.

طرز کار کمپرسور کولر خودرو

کمپرسور در یک سیکل تبرید، موظف است که فشار مناسب برای به حرکت درآوردن سیال مبرد در طول مدار تبرید را فراهم کند. کمپرسور کولر خودرو معمولا در قسمت جلوی موتور قرار می‌گیرد. نیروی لازم برای به‌حرکت درآوردن کمپرسور به‌کمک یک تسمه از موتور به آن منتقل می‌شود.

وقتی کولر ماشین را روشن می‌کنید، کلاچ مغناطیسی کمپرسور درگیر می‌شود. معمولا سیگنال الکتریکی از ماژول کنترل قدرت به کلاچ مغناطیسی منتقل می‌شود. پس از دریافت این سیگنال، کلاچ دستور روشن شدن کمپرسور را صادر می‌کند. به‌این ترتیب کمپرسور در مدار قرار می‌گیرد. مزیت کلاچ کمپرسور آن است که کمک می‌کند کمپرسور تنها در مواقع لزوم روشن باشد. به‌این ترتیب استهلاک کمپرسور و مصرف سوخت در زمان روشن بودن کولر کاهش می‌یابد.

هر چه دور کولر ماشین را بالاتر ببرید یا دمای هوای آن را کاهش دهید، کمپرسور باید با توان بیشتری به‌کار خود ادامه دهد تا هوای خنک با حجم بیشتری را برای فضای خودرو فراهم کند.

زمان قطع و وصل شدن کمپرسور کولر خودرو

کمپرسور کولر خودرو قلب سیستم تهویه مطبوع است و با فشرده‌سازی گاز مبرد، باعث خنک شدن هوای داخل کابین می‌شود. این کمپرسور به صورت طبیعی قطع و وصل می‌شود تا دمای مورد نظر را حفظ کند و از یخ‌زدگی اواپراتور (یخچال کوچک داخل داشبورد) جلوگیری کند. این “سیکل” کاری عادی است. نحوه عملکرد نرمال قطع و وصل شدن کمپرسور:

• روشن شدن: وقتی کولر را روشن می‌کنید، کلاچ کمپرسور درگیر می‌شود و کمپرسور شروع به کار می‌کند.

• فشرده‌سازی مبرد: کمپرسور گاز مبرد کم‌فشار و سرد را فشرده کرده و آن را به گاز پرفشار و داغ تبدیل می‌کند.

• جریان در سیستم: این گاز پرفشار به کندانسور (رادیاتور جلوی خودرو) می‌رود، خنک می‌شود و به مایع تبدیل می‌شود. سپس از طریق شیر انبساط وارد اواپراتور می‌شود، فشارش کم شده و تبخیر می‌شود و هوای داخل کابین را خنک می‌کند.

• حفظ دما: زمانی که دمای داخل کابین به حد مطلوب رسید، یا زمانی که فشار در سیستم به حد خاصی رسید (برای جلوگیری از یخ‌زدگی اواپراتور)، سنسورها به سیستم فرمان می‌دهند و کلاچ کمپرسور موقتاً آزاد می‌شود (کمپرسور “قطع” می‌شود).

• شروع مجدد: با بالا رفتن دوباره دما یا نیاز به خنک‌سازی بیشتر، کمپرسور دوباره درگیر شده و فرآیند تکرار می‌شود.

چه زمانی قطع و وصل شدن کمپرسور غیرعادی است؟ (سیکل زدن زیاد)

اگر کمپرسور کولر خودروی شما بیش از حد معمول (مثلاً هر چند ثانیه یک بار) قطع و وصل می‌شود، این می‌تواند نشانه‌ای از مشکل باشد. دلایل رایج برای “سیکل زدن زیاد” کمپرسور عبارتند از:

1. کمبود گاز مبرد (نشتی): این رایج‌ترین علت است. اگر میزان گاز مبرد کم باشد، فشار در سیستم افت می‌کند و کمپرسور برای محافظت از خود، زود به زود قطع می‌شود.

2. گاز بیش از حد: پر کردن بیش از حد گاز مبرد نیز می‌تواند باعث مشکل شود و سیستم برای تنظیم فشار، کمپرسور را قطع و وصل کند.

3. کثیفی یا گرفتگی کندانسور یا اواپراتور: اگر این قطعات کثیف باشند، تبادل حرارت به درستی انجام نمی‌شود و سیستم برای جلوگیری از گرم شدن بیش از حد، کمپرسور را قطع می‌کند.

4. مشکل در سنسور فشار یا دما: سنسورهای خراب ممکن است اطلاعات نادرستی به سیستم کنترل ارسال کنند و باعث قطع و وصل شدن بی‌مورد کمپرسور شوند.

5. مشکل در رله یا کلاچ کمپرسور: رله معیوب یا کلاچ کمپرسور که به درستی درگیر یا آزاد نمی‌شود، می‌تواند باعث عملکرد نامنظم کمپرسور شود.

6. گرفتگی لوله انبساط (Orifice Tube): اگر این لوله گرفته باشد، جریان مبرد مختل می‌شود و باعث سیکل زدن زیاد کمپرسور می‌شود.

7. کمپرسور فرسوده یا خراب: در موارد نادرتر، خود کمپرسور ممکن است دچار مشکل شده باشد و به درستی کار نکند.

علائم خرابی کمپرسور کولر خودرو

آیا خرابی کمپرسور کولر با نشانه خاصی همراه است؟ پاسخ به‌این سوال کمک می‌کند تا خیلی سریع‌تر پی به مشکل سیستم تهویه مطبوع ماشین خود ببرید. روی‌هم‌رفته چند نشانه مهم را می‌توان به‌عنوان علائم خرابی کمپرسور کولر ماشین ذکر کرد که عبارت‌اند از:

• ناتوانی سیستم تهویه در خنک کردن فضای خودرو
• عملکرد نوسانی سیستم تهویه مطبوع ماشین
• نشت سیال مبرد از سیستم تهویه خودرو
• نشت روغن کمپرسور
• به‌گوش رسیدن صدای غیرعادی هنگام کولر گرفتن در ماشین
• افزایش مصرف سوخت

در این بین آشنایی با علائم کمبود روغن کمپرسور کولر خودرو اهمیت بسیار زیادی دارد؛ چرا که در این صورت بسیاری از قطعات متحرک کمپرسور خیلی زود مستهلک می‌شوند. اصلی‌ترین نشانه کاهش سطح روغن، استشمام بوی سوختگی و مشاهده خروج دود از دریچه‌های کولر ماشین بعد از روشن کردن سیستم تهویه است. قبل از این اتفاق هم معمولا به‌دلیل عدم روان‌کاری مناسب، قطعات متحرک کمپرسور شروع به ایجاد سر و صدای غیرعادی می‌کنند.

علت خرابی کمپرسور کولر خودرو

قبل از اینکه به‌بررس نحوه تست کولر خودرو بپردازیم، لازم است نیم نگاهی به علت خرابی کمپرسور آن بیندازیم. تجربه نشان می‌دهد که علت خرابی کمپرسور کولر خودرو معمولا یکی از موارد زیر است:

• نشتی گاز کولر خودرو
• از کار افتادن کلاچ کمپرسور کولر
• خراب شدن رله یا فیوز کولر
• کاهش سطح روغن کمپرسور کولر
• نفوذ آلاینده به سیکل تبرید کولر ماشین
• خراب شدن سوئیچ فشار کولر

کاهش گاز کولر و روغن کمپرسور دو عامل اصلی هستند که روی عملکرد کمپرسور تاثیر منفی می‌گذارند. کمبود روغن باعث می‌شود روان‌کاری قطعات متحرک کمپرسور به‌درست صورت نگیرد. در نتیجه اصطکاک زیادی بین آن‌ها منجر به آسیب دیدن کمپرسور می‌شود.

در صورتی که کلاچ کمپرسور کولر به‌درستی کار نکند، کمپرسور روشن نمی‌شود یا به‌طور منظم کار نمی‌کند. از سویی دیگر این احتمال وجود دارد که ذرات آلاینده به‌شکلی وارد مدار کولر خودرو شود. این ذرات آلوده ممکن است باعث آسیب رسیدن به قطعات مختلف کولر و مختل کردن عملکرد آن‌ها از جمله کمپرسور شوند. بهترین کار برای جلوگیری از این اتفاق، تعویض به‌موقع فیلتر هوای کولر و همچنین بررسی دوره‌ای عدم نشتی مدار کولر است.

گاهی اوقات علت کار نکردن کمپرسور کولر خودرو به‌دلیل خرابی فیوز یا رله اختصاصی آن است. در این حالت راهی به‌جز تعویض قطعات خراب ندارید. سوئیچ فشار هم در خط پرفشار کمپرسور قرار می‌گیرد. وظیفه این قطعه اندازه‌گیری میزان فشار گاز کولر در خروج از کمپرسور است. اگر این سوئیچ خراب شود، کمپرسور در تنظیم فشار مناسب گاز کولر دچار می‌شود. ضمن اینکه بعضا از کار می‌افتد.

در اینجا بد نیست که با دلایل مشکلات قطعات کمپرسور نیز آشنا شوید:

علائم خرابی کلاچ کمپرسور کولر خودرو

• ساییدگی و فرسایش کلاچ کولر به مرور زمان
• نصب اشتباه کلاچ
• مشکل در سیم کشی برق کولر
• فاصله افتادن بین کلاچ و پولی

علت قفل شدن کمپرسور کولر ماشین

• بی‌کیفیت بودن گاز کولر
• کاهش سطح گاز کولر به دلیل نشتی
• کاهش سطح روغن کمپرسور

نحوه تست کمپرسور کولر خودرو

نوبت به بررسی نحوه تست کمپرسور کولر خودرو می‌رسد. این کار به شما کمک می‌کند تا عیب یابی کمپرسور کولر خودرو را به‌درستی انجام دهید. پیش از هر چیز، توصیه می‌کنیم که خودرو را روشن کنید و اجازه دهید برای چند دقیقه کار کند. سپس خودرو را خاموش کنید.

قدم اول بررسی چشمی کمپرسور است. مطمئن شوید که آسیب فیزیکی به بدنه کمپرسور وارد نشده باشد. سپس پیچ‌ها و اتصالات آن را بررسی کنید. در ادامه می‌توانید هر یک از تست‌های زیر را برای عیب یابی کمپرسور کولر خودرو انجام دهید.

1. تست کلاچ کمپرسور خودرو

برای تست کلاچ کمپرسور خودرو نیاز به یک مولتی متر دارید. ابتدا کمپرسور را بیابید و اتصال آن به منبع تغذیه را قطع کنید. در ادامه مولتی متر را روی حالت اندازه‌گیری ولتاژ مستقیم (DC) تنظیم کنید. سپس یکی از پراپ‌های آن را به ترمینال کلاچ کمپرسور و پراب دیگر را به قطب منفی باتری ماشین متصل کنید.

در حالت ایده‌آل باید عدد 12 ولت را روی نمایشگر مولتی متر مشاهده کنید. البته ممکن است برای برخی از خودروهای این عدد بین 10 تا 16 ولت متغیر باشد. روی‌هم‌رفته اگر مقدار ولتاژ کمتر از 10 ولت بود، نشان‌دهنده وجود مشکل است. در این حالت ابتدا باید سیم کشی کلاچ کمپرسور را بررسی کنید.

2. تست سوئیچ فشار کمپرسور کولر خودرو

در ادامه تست کمپرسور کولر خودرو، نوبت به سوئیچ فشار می‌رسد. شما باید به‌کمک مولتی متر، مقاومت پایانه‌های سوئیچ فشار را اندازه‌گیری کنید. مولتی متر را روی حالت اهم سنج تنظیم کنید. سپس پراپ‌های آن را به پایانه‌های 5 و 7 یا 6 و 8 سوئیچ فشار متصل کنید. مقدار مقاومت در حالت سلامت سوئیچ برابر 0 است. در غیر این صورت سوئیچ مشکل دارد.

3. تست فشار کمپرسور کولر خودرو

سومین تست کمپرسور کولر خودرو کمی تخصصی است و نیاز به ابزار فشارسنج اختصاصی دارد. اگر کمپرسور به‌درستی کار کند، باید گاز مبرد در خروجی آن در محدوده فشار معینی قرار داشته باشد. به‌همین دلیل با اندازه‌گیری فشار گاز مبرد عبوری در خط فشار کمپرسور هم می‌توانید سلامت این قطعه را ارزیابی کنید.

کلام پایانی

در این مطلب به بررسی نحوه تست کمپرسور کولر خودرو و عیب یابی آن پرداختیم. به‌طور کلی پیشنهاد می‌کنیم هر 10 هزار کیلومتر یکبار با مراجعه به تعمیرگاره، وضعیت سلامت سیستم تهویه مطبوع ماشین خود را چک کنید. انجام این کار قبل از آغاز فصل گرما هم در جلوگیری از بروز مشکل به‌شما کمک می‌کند. استفاده درست از کولر خودرو هم در جلوگیری از خرابی آن نقش بسزایی دارد. سعی کنید از وارد کردن بار بیش از حد به سیستم تهویه ماشین خود برای طولانی مدت بپرهیزید.