دسته موتور نقش حیاتی در خودرو ایفا می‌کند. به‌طوری‌که با مهار ارتعاشات موتور و جلوگیری از تکانه‌های شدید آن حین فعالیت، نه‌تنها مانع از آسیب رسیدن به‌قطعات داخلی و مجاور موتور می‌شود؛ بلکه از انتقال ارتعاشات به‌کابین خودرو هم جلوگیری می‌کند تا به‌این‌ترتیب آسایش و راحتی برای سرنشینان خودرو رقم بخورد. باتوجه‌به اهمیت دسته موتور، خرابی آن می‌تواند مشکلات جدی را به‌دنبال داشته باشد. سوال اساسی این است که علائم خرابی دسته موتور خودرو چیست؟ در ادامه قصد داریم به این پرسش مهم پاسخ دهیم.
علائم خرابی دسته موتور
دسته موتور معمولا از ترکیب فلز و پلاستیک ساخته می‌شود. در واقع بخش فلزی دسته موتور، نقش اتصال بین بلوکه موتور به شاسی ماشین را بر عهده دارد. در دسته موتورهای معمولی، بخش پلاستیکی مسئولیت جذب ارتعاشات موتور را انجام می‌دهد. در دسته موتورهای هیدرولیکی و الکتریکی از مکانیزم متفاوتی برای دمپ نیروهای ارتعاشی موتور استفاده می‌شود. ضمن اینکه آرایش و تعداد دسته موتورهای به‌کار رفته در هر خودرو ممکن است با ماشین دیگر متفاوت باشد.
فارغ از اینکه چه تعداد دسته موتور با چه آرایشی در یک خودرو تعبیه می‌شوند، مهم‌ترین علائم خرابی دسته موتور پراید، سمند، پژو پارس، پژو 405 و … به‌شرح زیر هستند:
لرزش و تکانه‌های شدید ماشین
اولین و مهم‌ترین نشانه خرابی دسته موتور، احساس لرزش شدید توسط سرنشینان است. وقتی دسته موتور در اثر وارد شدن ضربه آسیب می‌بیند، عملا هنگام فعالیت موتور، نمی‌تواند ارتعاشات آن را مهار کند. به‌همین دلیل، لرزش و تکانه‌های موتور به بدنه ماشین منتقل می‌شوند. در این حالت، شدت لرزش ماشین معمولا هنگام شتاب گرفتن، ترمز گرفتن و همچنین در پیچ جاده‌ها به‌مراتب بیشتر می‌شود.
سروصدای زیاد از ناحیه موتور خودرو
یکی دیگر از علائم خرابی دسته موتور سمند و سایر ماشین‌ها، سروصدای غیرعادی است که از ناحیه موتور به‌گوش می‌رسد. چراکه دسته موتور نمی‌تواند جلوی تکانه‌های موتور را به‌خوبی بگیرد. در نتیجه ارتعاشات ایجاد شده باعث برخورد قطعات داخلی موتور یا حتی در موارد شدید، بدنه موتور با سایر بخش‌های ماشین می‌شود. این اتفاق معمولا سروصدای غیرعادی ناشی از برخوردهای ایجاد شده را در پی دارد. سروصدای ایجاد شده معمولا شبیه به تقه زدن موتور است. به‌خصوص هنگام روشن کردن ماشین، سروصداهای خیلی بیشتری به‌گوش می‌رسد.
کاهش راندمان موتور خودرو
یکی دیگر از علائم خرابی دسته موتور پژو پارس و سایر ماشین‌ها، کاهش راندمان موتور به‌صورت محسوس است. هر راننده پس از مدتی سوار شدن به‌یک خودرو تقریبا با توان شتاب‌گیری آن در حالت عادی آشنا می‌شود. اگر حین رانندگی احساس می‌کنید که خودرو، توان شتاب‌گیری همیشگی را ندارد، ممکن است این اتفاق ناشی از خرابی دسته موتور باشد. چراکه در اثر ارتعاشات شدید بلوکه موتور، بخشی از توان قطعات داخلی آن هدر می‌رود.
در کنار کاهش قدرت شتاب‌گیری، مصرف سوخت موتور هم افزایش پیدا می‌کند. البته باید توجه داشته باشید که این دو نشانه ممکن است ناشی از مشکلات دیگری در خودرو هم باشند.
نشتی روغن موتور
تکانه‌های شدید موتور گاهی اوقات باعث می‌شود که مسیر هدایت روغن دراطراف بلوکه موتور مختل شود. ضمن اینکه احتمال سوراخ شدن شیلنگ‌های انتقال روغن موتور در اثر ضربه‌های احتمالی هم وجود دارد. در این حالت، نشتی روغن موتور رخ می‌دهد. بنابراین، یکی از علائم خرابی دسته موتور پژو 405 و ماشین‌های دیگر، نشتی روغن موتور است. به‌خصوص اگر آثار نشتی روی بلوکه موتور خیلی زیاد باشد. البته این مشکل هم می‌تواند دلایل پرشمار دیگری داشته باشد.
مقایسه علائم خرابی دسته موتور گیربکس اتومات و دنده‌ای
در اینجا یک جدول مقایسه‌ای برای علائم خرابی دسته موتور گیربکس اتوماتیک و دنده‌ای آورده‌ایم که تفاوت‌ها و علائم مختص هر نوع گیربکس را نمایش می‌دهد:
| علائم خرابی دسته موتور گیربکس | خودرو اتوماتیک | خودرو دنده‌ای |
|---|---|---|
| ارتعاشات غیرعادی | بله، خرابی دسته موتور در خودروهای اتوماتیک ممکن است باعث ارتعاشات یا لرزش‌های شدید، مخصوصاً در هنگام شتاب‌گیری یا توقف شود. | بله، خرابی دسته موتور در خودروهای دنده‌ای هم می‌تواند باعث ارتعاشات یا لرزش‌های غیرعادی، مخصوصاً هنگام تعویض دنده یا حرکت کند شود. |
| صدای ناهنجار | بله، صدای ضربه‌ای یا خرخر از ناحیه موتور به دلیل خرابی دسته موتور ممکن است در هنگام حرکت خودرو شنیده شود. | بله، صدای ضربه‌ای مشابه در خودروهای دنده‌ای هم می‌تواند به علت خرابی دسته موتور و تغییر موقعیت موتور شنیده شود. |
| کاهش شتاب | بله، خرابی دسته موتور در خودروهای اتوماتیک می‌تواند موجب کاهش شتاب خودرو و افزایش زمان تسریع شود. | بله، همانطور که در خودروهای دنده‌ای، خرابی دسته موتور باعث کاهش شتاب و تأخیر در حرکت خودرو می‌شود. |
| لرزش یا تکان خوردن هنگام تعویض دنده | بله، در خودروهای اتوماتیک ممکن است به علت خرابی دسته موتور، هنگام تعویض دنده‌ها لرزش‌های شدیدی احساس شود. | بله، در خودروهای دنده‌ای هم به دلیل خرابی دسته موتور و جابجایی غیرعادی موتور، تکان یا لرزش ممکن است هنگام تعویض دنده‌ها احساس شود. |
| مشکل در حرکت روان خودرو | بله، خرابی دسته موتور ممکن است باعث شود که انتقال قدرت از موتور به چرخ‌ها به‌طور غیرعادی مشکل پیدا کند و حرکت خودرو روان نباشد. | در خودروهای دنده‌ای، خرابی دسته موتور می‌تواند باعث حرکت غیرطبیعی و غیرپیوسته شود، به خصوص هنگام شتاب‌گیری یا تعویض دنده. |
| نشت مایعات | خرابی دسته موتور در خودروهای اتوماتیک می‌تواند منجر به نشت روغن گیربکس یا مایعات از سیستم انتقال قدرت شود. | در خودروهای دنده‌ای هم خرابی دسته موتور می‌تواند باعث نشت روغن یا مایعات از سیستم گیربکس شود. |
| حرکت غیرعادی موتور | بله، خرابی دسته موتور در خودروهای اتوماتیک ممکن است باعث شود موتور به‌طور غیرعادی جابجا شود و حرکت ناپیوسته‌ای داشته باشد. | بله، در خودروهای دنده‌ای هم ممکن است خرابی دسته موتور موجب حرکت غیرعادی موتور شود، به‌ویژه هنگام فشار به پدال گاز. |
| صداهای غیرعادی هنگام حرکت | بله، صدای غیرعادی از بخش موتور یا گیربکس در خودروهای اتوماتیک ممکن است به علت خرابی دسته موتور و حرکت غیرطبیعی آن شنیده شود. | بله، در خودروهای دنده‌ای هم خرابی دسته موتور ممکن است باعث ایجاد صداهای غیرعادی به خصوص در زمان شتاب‌گیری یا تعویض دنده شود. |
هزینه تعویض دسته موتور خودرو
اجرت تعویض دسته موتور خودرو بسته‌به عوامل مختلف مانند نوع ماشین، نوع دسته موتور، چیدمان دسته موتور و … متغیر است. در کمترین حالت، برای تعویض هر دسته موتور خودروهایی مانند پراید باید چیزی در حدود 500 هزار تومان به‌عنوان اجرت در نظر بگیرید. این عدد در ماشین‌های دیگر به بیش از 1 میلیون تومان هم می‌رسد.
قیمت دسته موتور خودرو هم برای هر ماشین متغیر است. در اینجا قیمت دسته موتور برخی از ماشین‌ها را در پاییز 1403 مشاهده می‌کنید:
- دسته موتور راست بالا پژو 206 تیپ 5: 583 هزار تومان
- دسته موتور زیر باتری پژو 206، 207 و رانا: 132 هزار تومان
- دسته موتور شاتونی چپ ال 90: 1 میلیون و 320 هزار تومان
- دسته موتور راست بالا سمند EF7 و دنا: 900 هزار تومان
- دسته موتور پراید: 260 هزار تومان
- دسته موتور زیر باتری سمند، پارس و 405: 110 هزار تومان
- دسته موتور راست بالا ساندرو: 1 میلیون و 100 هزار تومان
- دسته موتور راست بالا مگان: 1 میلیون و 200 هزار تومان
- دسته موتور راست بالا برلیانس سری 300: 1 میلیون و 650 هزار تومان
- دسته موتور راست بالا جک J5: 800 هزار تومان
کلام پایانی
در این مطلب، علائم خرابی دسته موتور خودرو را بررسی کردیم. توجه داشته باشید که مهم‌ترین نشانه‌های خرابی دسته موتور، تکانه‌های شدید و سروصدای غیرعادی از ناحیه موتور هستند. پیشنهاد می‌کنیم بلافاصله بعد از مشاهده این نشانه‌ها برای بررسی بیشتر به‌تعمیرگاه مراجعه کنید. فراموش نکنید که تکانه‌های شدید موتور می‌توانید آسیب‌های جدی به‌قطعات داخلی آن و سایر قطعات مجاور مانند گیربکس وارد کند.
