مشخصات موتور شاهین از قدرت تا واقعیت‌های ناگفته

خودروی شاهین سایپا که در سال 1397 با نام «رهام» معرفی شد، در ابتدا قرار بود از پیشرانه 1.65 لیتری برلیانس و گیربکس 6 سرعته اتوماتیک بهره ببرد. اما همزمانی تقریبی معرفی این خودرو با خروج آمریکا از برجام و ترک بازار ایران توسط برلیانس، سرنوشتی متفاوت برای آن رقم زد و مشخصات فنی شاهین تغییر کرد.

این مسئله باعث شد تا شاهین از ابتدای عرضه با حواشی زیادی روبه‌رو شود. این حواشی هنوز هم به پایان نرسیده‌اند و کماکان بسیاری از افراد پرسش‌هایی مثل موتور شاهین چیست؟ موتور شاهین ساخت کجاست؟ و… را مطرح می‌کنند. به همین دلیل قصد داریم در ادامه به صورت مفصل به مشخصات موتور شاهین توربو و شاهین پلاس بپردازیم و به پرسش‌های پیرامون این مبحث پرحاشیه پاسخ دهیم.  

داستان تولد موتور شاهین توربو

شاهین ابتدا در نسخه g به بازار آمد و همان‌طور که اشاره کردیم، مشخصات موتور شاهین g قرار بود در ابتدا متفاوت باشد و مدیران گروه سایپا پیشرانه 1.65 لیتری تنفس طبیعی 16 سوپاپ برلیانس را برای این خودرو در نظر گرفته بودند. پیشرانه‌ای اقتصادی اما نسبتاً مدرن که برای سگمنت و رده قیمتی شاهین گزینه مطلوبی به نظر می‌رسید.

اما با تشدید تحریم‌ها و ترک برلیانس توسط بازار ایران، دست مدیران وقت سایپا در پوست گردو ماند و شاهین عملاً دیگر موتور نداشت. در نهایت و بعد از مدتی اتلاف وقت، مدیران سایپا متوجه شدند که باید قید همکاری با برلیانس را بزنند و مشخصات موتور شاهین g را با اتکا به توان داخلی و ظرفیت‌های موجود تغییر دهند.

موتورهایی که آن زمان در خط تولید گروه سایپا وجود داشت، موتور M13 (موتور پراید) و موتور M15 (موتور تیبا، ساینا و کوییک) بودند. موتورهایی که برای محصولات ارزان‌تر سایپا مطلوب به نظر می‌رسیدند اما استفاده مستقیم از آن‌ها در شاهین می‌توانست از نظر بازاریابی یک فاجعه باشد و این فرزند عزیز دردانه سایپا را با شکستی سنگین در بازار روبه‌رو کند.

در نهایت مدیران وقت سایپا تصمیم گرفتند که با ایجاد تغییراتی روی موتور M15، پیشرانه‌ای اختصاصی برای شاهین تولید کنند. به این ترتیب مهندسان مگا موتور (زیرمجموعه تولید کننده قوای محرکه سایپا) دست به کار شدند و با اضافه کردن سیستم توربوشارژر به موتور M15 و یکسری تغییرات دیگر، موتور شاهین را تولید کردند که با کد M15 TC شناخته می‌شود.

پیشرانه M15 TC در سه نسخه شاهین g، شاهین gl و شاهین اتوماتیک cvt استفاده می‌شود اما مشخصات موتور شاهین پلاس اتوماتیک کاملاً متفاوت است که در ادامه داستان تولد موتور این تیپ از شاهین را هم مرور خواهیم کرد. 

مشخصات موتور شاهین توربو

حجم موتور شاهین توربو مشابه موتور پایه (M15) 1.5 لیتر (به صورت دقیق 1497 سی سی) است. این پیشرانه 8 سوپاپ به لطف سیستم توربوشارژر، حداکثر قدرت 110 اسب بخار و حداکثر گشتاور 178 نیوتن متر را تولید می‌کند. 

بسیاری از افراد از ابتدای انتشار عکس موتور شاهین g تاکنون این پرسش را مطرح می‌کنند که آیا موتور شاهین ضعیف است؟ در پاسخ باید بگوییم خیر اتفاقاً موتور شاهین برای وزن حدود 1300 کیلوگرمی این خودرو توان کافی تولید می‌کند و به لطف سیستم توربوشارژر و ارائه گشتاور مناسب در دور پایین، کشش مناسبی را برای این سدان سایپا فراهم می‌کند. اما یکی از بزرگ‌ترین مشکلات موتور شاهین ساختار قدیمی و 8 سوپاپ پیشرانه پایه آن است که بازدهی را به میزان قابل توجهی کاهش داده است.

از این رو مهندسان مگا موتور برای جبران این بازدهی، از سیستم توربوشارژر برای این موتور استفاده کرده‌اند. استفاده از توربو به خودی خود مشکل نیست و حتی می‌تواند مزیت محسوب شود اما حقیقت این است که موتور شاهین با استفاده از توربو تازه به اندازه‌ی یک موتور 16 سوپاپ تنفس طبیعی قدرت تولید می‌کند. این بدین معنی است که مالک شاهین باید به ازای بازدهی معمولی پیشرانه، حساسیت‌ها و استهلاک بیش‌تر مجموعه توربوشارژر را به جان بخرد. 

از سایر مشخصات موتور شاهین gl و سایر تیپ‌های توربو این خودرو می‌توانیم به مواردی مثل میل سوپاپ تکی (SOHC)، نسبت تراکم 9.5 به 1 و دور آرام 750 دور در دقیقه اشاره کنیم. اما برای آشنایی کامل با مشخصات موتور شاهین اتوماتیک CVT و شاهین‌های دنده‌ای پیشنهاد می‌کنیم جدول زیر را ببینید:

مزایا و معایب موتور شاهین توربو

بعد از آشنایی کامل با مشخصات موتور شاهین دنده ای و اتوماتیک cvt بهتر است مزایا و معایب موتور مذکور را هم مرور کنیم.

مزایای موتور شاهین توربو

• ارائه گشتاور مناسب در دور پایین
• استهلاک نسبتاً پایین

معایب موتور شاهین توربو

• ساختار قدیمی 8 سوپاپ
• حساسیت نسبی به کیفیت سوخت
• سر و صدای نسبتاً زیاد

داستان تولد موتور شاهین پلاس

در دوره برجام که فرصت خوبی برای همکاری خودروسازان داخلی با شرکای معتبر خارجی پیش آمده بود؛ سایپا به سراغ شریک قدیمی خود یعنی سیتروئن رفت. یکی از خودروهایی که قرار بود در شرکت سایپا – سیتروئن مونتاژ و به بازار کشورمان عرضه شود، سیتروئن سی الیزه بود. هرچند این سدان اقتصادی فرانسوی هیچ‌گاه به بازار کشورمان نیامد اما سایپا در جریان مقدمات عرضه این خودرو به نقشه‌ها و اطلاعات فنی پیشرانه آن دست پیدا کرد.

پیشرانه‌ای که از آن صحبت می‌کنیم، در پژو و سیتروئن با کد ec5 شناخته می‌شود. پیشرانه ec5 شباهت زیادی با پیشرانه tu5 دارد و ایران خودرو هم پیشرانه tu5 پلاس خود را از روی همین موتور ساخته است. در نهایت سایپا هم نسخه داخلی سازی شده خود از این موتور را با نام موتور me16 تولید و در گام نخست آن را روی شاهین پلاس نصب کرد.

مشخصات موتور شاهین پلاس

موتور شاهین پلاس که با کد me16 شناخته می‌شود، یک نسخه تنفس طبیعی 1.6 لیتری (1578 سی سی) با 16 سوپاپ است و از سیستم زمان‌بندی متغیر باز و بسته شدن سوپاپ‌های ورودی (cvvt) هم بهره می‌برد. حداکثر قدرت و گشتاور این پیشرانه به ترتیب برابر با 111 اسب بخار و 150 نیوتن متر است. در واقع مشخصات موتور شاهین اتومات پلاس شباهت زیادی با موتور tu5p ایران خودرو (موتور تارا) دارد.

مهندسان مگا موتور و سایپا سعی کرده‌اند تمام مشکلات موتور شاهین توربو را در موتور شاهین پلاس برطرف کنند که می‌توانیم بگوییم موفق بوده‌اند. چراکه پیشرانه شاهین پلاس، تنفس طبیعی، 16 سوپاپ و کم سروصداتر از پیشرانه شاهین توربو است. موتور me16 از نظر استهلاک و حساسیت‌های نگهداری هم نمره بالاتری نسبت به موتور m15 tc می‌گیرد. اما موتور شاهین توربو کماکان از نظر گشتاوری دست بالاتر را نسبت به موتور me16 دارد و به همین دلیل نسخه‌های توربو شاهین شتاب بهتری نسبت به شاهین پلاس ثبت می‌کنند.

برای آشنایی کامل با مشخصات موتور شاهین اتوماتیک پلاس می‌توانید به جدول زیر مراجعه کنید:

مزایا و معایب موتور شاهین پلاس

بعد از آشنایی کامل با مشخصات موتور شاهین پلاس بهتر است نگاهی هم به مزایا و معایب این پیشرانه داشته باشیم.

مزایای موتور شاهین پلاس

• ساختار جدیدتر و 16 سوپاپه نسبت به موتور شاهین توربو
• حساسیت پایین به کیفیت سوخت
• مصرف سوخت و استهلاک پایین

معایب موتور شاهین پلاس

• گشتاور پایین‌تر نسبت به موتور شاهین توربو
• تیراژ تولید نه چندان بالا در گروه سایپا

کلام پایانی

مشخصات موتور شاهین در هر دو تیپ توربو و پلاس مزایا و معایب خاص خود را دارد و انتخاب موتور برتر برای این سدان سایپا به سلیقه و معیارهای خریدار وابسته است. اگر محدودیت بودجه دارید و شتاب‌گیری برایتان اهمیت دارد، بهتر است شاهین را با موتور توربو بخرید. اما اگر حاضر هستید برای استهلاک کم‌تر، فناوری جدیدتر و سروصدای کم‌تر پول بیش‌تری خرج کنید؛ خرید شاهین پلاس با پیشرانه تنفس طبیعی me16 گزینه مطلوب شما خواهد بود.