عوارض خودرو چیست؟ + نحوه پرداخت انواع عوارض خودرو

یکی از منابع پایدار درآمد شهرداری‌ها و دولت‌ها، عوارض خودرو است که از آن در جهت بهبود وضعیت حمل‌ونقل عمومی، طرح‌های عمرانی، ساخت بزرگراه‌ها و تونل‌ها، نگهداری زیرساخت‌ها و مواردی از این قبیل استفاده می‌شود.

با توجه به این که حفظ و نگهداری زیرساخت‌های لازم برای تردد خودروها در سطح شهر و آزادراه‌ها برای شهرداری و دولت هزینه‌هایی را در بر دارد، بخشی از این هزینه‌ها از مالکان خودروها دریافت می‌شود. در این مقاله از سری مقالات مجله همراه مکانیک قصد داریم به بررسی صفر تا صد انواع عوارض خودرو، جریمه عدم پرداخت آن‌ها و همچنین نحوه پرداخت عوارض سالیانه خودرو، عوارض آزادراهی و… بپردازیم.

عوارض خودرو چیست؟

عوارض خودرو مجموعه‌ای از مالیات‌های مربوط به خودرو است که باید برای استفاده از زیرساخت‌هایی مثل خیابان‌ها و جاده‌ها، ورود به محدوده طرح ترافیک (در کلان‌شهرها) و فروش خودرو بپردازید. این مالیات برای دولت و شهرداری درآمد ایجاد می‌کند و صرف توسعه و نگهداری زیرساخت‌ها می‌شود.

قوانین مربوط به این عوارض به مرور و بر حسب نیاز توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شده‌اند و پرداخت تمامی آن‌ها اجباری است؛ به‌نحوی‌که عدم پرداخت این عوارض جریمه دارد و در برگه عوارض مفاصاحساب خودرو تمامی آن‌ها محاسبه می‌شود. فروشنده خودرو پیش از تعویض پلاک موظف به ارائه این برگه است و بدون آن تعویض پلاک انجام نمی‌شود.

انواع عوارض خودرو + نحوه محاسبه

چهار نوع عوارض خودرو داریم که در این بخش به تعریف و نحوه محاسبه تمامی آن‌ها می‌پردازیم:

عوارض سالیانه خودرو

عوارض سالیانه یا عوارض شهرداری خودرو از سال 1369 در پی مصوبه مجلس‌شورای‌اسلامی به‌عنوان بخشی از درآمد شهرداری‌ها مقرر شد. نرخ جدید این عوارض در ابتدای هرسال در مجلس تصویب و بعد به وزارت کشور می‌رود و از آن‌جا توسط سازمان دارایی به شهرداری‌ها ابلاغ می‌شود.

در حال حاضر نرخ عوارض سالیانه انواع خودروهای داخلی معادل یک هزارم (0.1 درصد) قیمت رسمی آن‌ها و برای خودروهای خارجی برابر با یک و نیم هزارم (0.15 درصد) قیمت رسمی آن‌ها است. مرجع محاسبه قیمت رسمی خودروهای داخلی و خارجی، دفترچه قیمت گذاری خودرو است. این دفترچه دی ماه هرسال از طریق وزارت اقتصاد و امور دارایی منتشر می‌شود و تمامی خودروهای دولتی و موتورسیکلت‌ها نیز موظف به پرداخت عوارض سالیانه هستند.

لازم به ذکر است که عوارض سالانه خودروهای با عمر بالای ده سال (به استثنای خودروهای گازسوز) به ازای گذشت هرسال از عمر آن‌ها، به میزان 10 تا 100 درصد عوارض عنوان‌شده بیشتر می‌شود.

عوارض آزادراهی خودرو

یکی دیگر از عوارضی که مالکان خودروها موظف به پرداخت آن هستند، عوارض آزادراهی است که باید در آزادراه‌ها پرداخت کنند. امروزه و در عصر اینترنت و تکنولوژی و با توجه به سرعت بالای زندگی روزمره، بیشتر ما نحوه پرداخت عوارض الکترونیکی آزادراه ‌ها را ترجیح می‌دهیم. در حال حاضر در بیشتر آزادراه‌های کشور عوارض به صورت حضوری دریافت نمی‌شود و بعد از ثبت پلاک با دوربین و ارسال پیامک، می‌توانید نسبت به پرداخت آن به صورت اینترنتی اقدام کنید.

نحوه محاسبه عوارض آزادراهی خودرو به طول مسیر، موقعیت جغرافیایی و نو یا قدیمی بودن آن بستگی دارد و نرخ آن سالانه توسط دولت و وزارت راه تعیین می‌شود.

عوارض طرح ترافیک خودرو

این نوع از عوارض ماشین بیشتر مربوط به شهرهای بزرگ می‌شود و باید برای تردد در محدوده خاصی از شهر آن را بپردازید. البته دریافت این عوارض محدودیت زمانی دارد و در صبح خیلی زود یا شب‌ها نیازی به پرداخت آن نیست. در شهری مثل تهران، علاوه بر طرح ترافیک طرحی با نام طرح کنترل آلودگی هوا هم وجود دارد و عوارض طرح بسته به این که به این که بخواهید در کدام یک از آن‌ها تردد کنید؛ متفاوت است. نحوه محاسبه این نوع عوارض با شهرداری‌ها است و باید آن را پیش از ورود به طرح بپردازید تا مشمول جریمه نشوید.

عوارض نقل و انتقال خودرو

عوارض نقل و انتقال یا مالیات نقل و انتقال خودرو، عوارضی است که توسط دولت تعیین می‌شود و مثل عوارض سالیانه، به قیمت خودرو بستگی دارد. مالیات نقل و انتقال هم از جمله عوارض مفاصاحساب خودرو است و باید پیش از تعویض پلاک توسط مالک پرداخت شود.

عوارض نقل و انتقال خودروهای داخلی و خارجی به ترتیب معادل یک و دو درصد ارزش رسمی آن‌ها است که برای محاسبه این ارزش رسمی، به کتابچه قیمت خودرو سازمان امور مالیاتی مراجعه می‌شود. 

جریمه عدم پرداخت عوارض خودرو چیست؟

برای الزام‌آور شدن پرداخت هر کدام از عوارض ماشین، جریمه‌ای در نظر گرفته شده که در برخی موارد می‌تواند بسیار سنگین باشد. در ادامه، به جریمه عدم پرداخت عوارض مختلف خودرو اشاره کرده‌ایم:

جریمه عدم پرداخت عوارض سالیانه خودرو

طبق قانون، شهروندان موظف‌اند عوارض شهرداری خودرو خود را به‌حساب شهرداری‌های محل سکونت خود واریز کنند. درصورتی‌که عوارض سالیانه خودرو خود را در سال مربوطه پرداخت نکنید یا کمتر از میزان مقررشده پرداخت کنید، مشمول جریمه خواهید شد. جریمه پرداخت نکردن این عوارض معادل دو درصد عوارض پرداخت نشده به ازای هر ماه تأخیر است. بد نیست بدانید که این جریمه غیرقابل‌بخشش است و تنها تغییر آن  در سال‌های اخیر کاهش نیم‌درصدی است، یعنی از دو و نیم درصد تا قبل از سال ۸۷ به دو درصد کاهش یافته است.

جریمه عدم پرداخت عوارض آزادراهی خودرو

پس از دریافت پیامک مربوط به عوارض آزادراهی، مالک خودرو موظف است تا مدت 72 ساعت نسبت ‌به پرداخت آن اقدام کند؛ در غیراین‌صورت مشمول جریمه می‌شود. در حال حاضر جریمه عدم پرداخت عوارض آزادراهی بین 80 تا 180 هزار تومان است که بسته به نوع خودرو تعیین می‌شود. نهایت مهلت مجاز تأخیر در پرداخت این عوارض 15 روز است و بعد از آن، به ازای هر ماه 3.5 درصد به مبلغ جریمه اضافه می‌شود.

با توجه به آسان بودن نحوه پرداخت عوارض الکترونیکی آزادراه ‌ها و پایین بودن عوارض بیشتر جاده‌های کشور، توصیه می‌کنیم نسبت به پرداخت آن در اسرع وقت اقدام کنید تا مشمول جریمه‌های سنگین نشوید.

جریمه عدم پرداخت عوارض طرح ترافیک خودرو

ازآنجایی‌که هدف از ایجاد طرح ترافیک و آلودگی هوا مبارزه با این معضلات است، باید الزامی برای وارد نشدن به این محدوده‌ها و پرداخت نکردن عوارض مربوط به آن وجود داشته باشد. در حال حاضر، جریمه ورود به طرح ترافیک تهران 168 هزار و 750 تومان است و درصورتی‌که آن را طی یک ماه پرداخت نکنید، دوبرابر می‌شود.

لازم به ذکر است که هر خودرو می‌تواند 20 روز در هر فصل در طرح ترافیک و آلودگی هوای پایتخت تردد کند و در این روزها مشمول جریمه نمی‌شود. همچنین هر دو طرح در ساعات خاصی از روز اجرا می‌شوند.

جریمه عدم پرداخت عوارض نقل و انتقال خودرو

در نحوه پرداخت عوارض خودرو برای تعویض پلاک، پرداخت عوارض نقل و انتقال خودرو ضروری است و بدون ارائه مفاصاحساب آن اصلاً تعویض پلاک انجام نمی‌شود. برخی از مراکز تعویض پلاک شهرهای بزرگ در صورت عدم پرداخت این عوارض به صورت اینترنتی، اصلاً به شما نوبت نمی‌دهند.

نحوه پرداخت عوارض خودرو

امروزه با فراگیرشدن روش‌های پرداخت غیرحضوری و سهولت در پرداخت عوارض، مالکین خودروها می‌توانند از طریق سامانه‌های اینترنتی مختلف در بسیاری از شهرها نسبت به پرداخت به‌موقع صفر تا صد عوارض خودرو اقدام کنند.

در این بخش، به تمامی روش‌های ممکن برای پرداخت عوارض مختلف خودرو اشاره می‌کنیم:

نحوه پرداخت عوارض شهرداری خودرو

نحوه پرداخت عوارض شهرداری خودرو روش‌های متنوعی دارد که شامل مراجعه به سامانه سمیع، سایت‌های رسمی شهرداری‌های کشور و دفاتر خدمات الکترونیک شهر (تهران) یا دفاتر پیشخان دولت می‌شود.

در ادامه هر کدام از این روش‌ها را جداگانه توضیح می‌دهیم:

سامانه سمیع

سامانه سمیع با عنوان سامانه ملی یکپارچه عوارض خودرو شناخته می‌شود و برای استعلام و پرداخت عوارض سالانه خودرو کاربرد دارد. در این روش، نحوه پرداخت عوارض سالیانه خودرو به این شکل است که ابتدا باید به شهرداری محل سکونت خود مراجعه کنید و از آنجا نام کاربری و رمز عبور اختصاصی برای خودروی خود بگیرید تا بتوانید وارد سامانه سمیع شوید. در این سامانه امکان پرداخت عوارض سالانه تمامی خودروها در اقصی‌نقاط کشور وجود دارد.

سایت رسمی شهرداری‌های کشور

یکی دیگر از روش‌های آسان استعلام و پرداخت عوارض سالانه، مراجعه به سایت رسمی شهرداری‌های کشور است. جدول زیر، آدرس تعدادی از سایت‌های رسمی شهرداری‌های کل کشور را نشان می‌دهد:

به‌تازگی در شهر تهران پرداخت عوارض سالانه دیگر از طریق سایت شهرداری امکان‌پذیر نیست و برای پرداخت این عوارض و خرید طرح ترافیک، باید وارد سامانه شهرزاد (web.shahrzaad.city) شوید.

پرداخت حضوری

اگر به هر دلیلی نمی‌توانید عوارض سالیانه خودروی خود را به‌صورت اینترنتی یا الکترونیکی پرداخت کنید، می‌توانید با در دست داشتن کارت شناسایی، برگه سبز خودرو و فیش‌های پرداختی عوارض سال‌های قبل به دفاتر پیشخان دولت یا دفاتر خدمات الکترونیک مراجعه‌ کنید و به‌صورت حضوری عوارض را پرداخت کنید.

نحوه پرداخت عوارض طرح ترافیک خودرو

برای پرداخت عوارض طرح ترافیک یا بهتر بگوییم خرید طرح ترافیک در تهران، باید وارد سامانه شهرزاد شوید. در این سامانه می‌توانید طرح ترافیک را در همان روز یا از طریق نوبت دهی بخرید که روش دوم ارزان‌تر تمام می‌شود. بعد از ثبت اطلاعات خودروی خود، برای نوبت دهی خرید طرح، باید از پنج‌شنبه هفته قبل از تردد در طرح اقدام کنید و مبلغی را به صورت علی‌الحساب بپردازید.

نحوه محاسبه هزینه طرح ترافیک در این سامانه به نوع معاینه فنی خودرو (عادی یا ویژه)، محل سکونت (در طرح یا خارج آن) و ساعات تردد (در ساعت اوج شلوغی یا غیر آن) بستگی دارد.

نحوه پرداخت عوارض آزادراهی خودرو

یکی از این روش‌های غیرحضوری برای پرداخت عوارض آزادراهی دانلود و نصب اپلیکیشن‌های معتبر روی گوشی‌های تلفن همراه است که از طریق آن‌ها می‌توانید آزادراه موردنظر را انتخاب کرده و عوارض آزادراهی خود را قبل از سفر پرداخت کنید و با خیال آسوده و بدون توقف به مسیر خود ادامه دهید.

راه‌حل غیرحضوری دیگری که می‌توانید از آن در پرداخت عوارض آزادراهی استفاده کنید، برچسب الکترونیکی است. در این روش که با همکاری بانک مسکن و وزارت راه میسر شده، شما قبل از تردد در آزادراه‌های تحت پوشش این طرح برچسب‌های مخصوص را خریداری و نصب می‌کنید. سپس هنگام عبور خودروی شما از گیت عوارض، مبلغ موردنظر به طور خودکار از حساب شما کسر خواهد شد.

نحوه پرداخت عوارض آزادراهی از طریق سایت آنی رو (aaniro.ir) و nspay.ir هم آسان است. البته ذکر این نکته ضروری است که آنی رو تنها تعداد محدودی از آزادراه‌ها را تحت پوشش خود دارد.

نحوه پرداخت عوارض نقل و انتقال خودرو

معمولاً هنگام مراجعه به سایت نوبت دهی تعویض پلاک (nobatdehi.epolice.ir)، نحوه پرداخت عوارض خودرو برای تعویض پلاک به شما توضیح داده می‌شود. پرداخت این نوع عوارض خودرو، 2 روش دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• مراجعه به سایت (cartransfer.tax.gov.ir) که توسط سازمان امور مالیاتی خودرو راه‌اندازی شده و تنها به پرداخت مالیات نقل و انتقال خودرو و موتورسیکلت اختصاص دارد.
• استفاده از سامانه‌های آنلاین ارائه‌دهنده خدمات پرداخت مالیات خودرو

عوارض خودرو؛ هزینه‌های گریزناپذیر 

در این مقاله سعی کردیم صفر تا صد انواع و نحوه پرداخت عوارض خودرو را بررسی کنیم. روش‌های الکترونیکی و غیرحضوری متعددی مانند وب‌سایت شهرداری‌ها و اپلیکیشن‌های معتبر برای استعلام و پرداخت عوارض خودرو وجود دارد که تا حدود زیادی به کاهش ترافیک، استهلاک خودروها، اتلاف وقت و کاهش مصرف کاغذ کمک می‌کنند.

در کنار استفاده از این روش‌های آسان و در دسترس نباید پرداخت به‌موقع عوارض را فراموش کنید، زیرا همان‌طور که در متن عنوان شد، در صورت عدم پرداخت به‌موقع عوارض سالانه خودرو و عوارض آزادراهی، مشمول جریمه خواهید شد.