راهنمای عیب‌یابی سیستم ترمز

آمار تصادفات رانندگی در کشورمان بسیار هولناک بوده و هر ساله تعداد زیادی از هموطنانمان در جاده‌ها جان خود را از دست می‌دهند. از همین روی باید به ایمنی خودرو به هنگام نگاه ویژه‌ای داشته باشیم هر چند شاید این موضوع در مورد خودروهای داخلی آنچنان هم صادق نباشد! چراکه امکانات ایمنی منحصر به ترمز، کمربند و کیسه هوا (آن هم نه در همه خودروها) است.

در این میان، ترمز یکی از مهم‌ترین سیستم‌های تامین ایمنی بوده و قطع به یقین داشتن اطلاعات کافی در مورد آن امری ضروری است. در مقاله ” راهنمای عیب‌یابی سیستم ترمز ” با مجله همراه مکانیک همراه شوید زیرا پس از شرحی مختصر بر سیستم ترمز، به عیب‌یابی آن پرداخته شده است.

اساس کار ترمز

با وجود آنکه شاید اصطکاک در برخی موارد نامطلوب بوده و باعث اتلاف انرژی و خرابی قطعات شوند ولیکن اساس کار ترمزهای معمول (به جز ترمزهای مغناطیسی و الکتریکی که چندان رایج نیستند) بر اصطکاک تولیدی بین سطوح استوار بوده و نیروی متوقف‌کننده خودرو در حال حرکت، همین نیروی اصطکاک است که انرژی جنبشی ناشی از حرکت خود را به انرژی حرارتی تبدیل نموده و در نتیجه خودرو متوقف می‌شود.

مقدار اصطکاک تولیدی بین دو سطح در حالت کلی به جنس سطوح، نیروی واردشده و زبری یا همواری سطوح بستگی دارد. هنگامی که پا را بر روی پدال ترمز می‌فشارید؛ سیستم ترمز فعال شده و در نهایت فارغ از مکانیزم یا نوع ترمز، نیرویی به چرخ‌ها وارد شده و موجب توقف اتومبیل می‌شود.

انواع سیستم ترمز

در این بخش از مقاله ” راهنمای عیب‌یابی سیستم ترمز ” به توضیح انواع سیستم ترمز خواهیم پرداخت. همان‌طور که در بندهای قبلی نیز اشاره شد اساس کار سیستم ترمز فارغ از نوع آن (به جز ترمزهای مغناطیسی و الکتریکی) یکسان است چراکه با اعمال نیرو به چرخ‌ها و در اثر اصطکاک، خودرو متوقف می‌شود. سیستم‌های ترمز از دیدگاه‌های مختلفی تقسیم‌بندی می‌شوند.

• از دیدگاه منبع توان به 6 دسته: ترمز مکانیکی، هیدرولیکی، هوایی یا پنوماتیکی، ترمز خلا، ترمز الکتریکی و ترمز مغناطیسی
• از دید نحوه اعمال اصطکاک به دو دسته: ترمز کاسه‌ای و دیسکی
• از دید عملکرد به دو دسته: ترمز پایی یا سرویس و ترمز دستی یا ترمز پارک
• از دید توزیع نیروی ترمز به دو دسته: ترمز تکی و ترمز دوگانه

عیب‌های عمده در سیستم ترمز و دلایل احتمالی آن

عملکرد ضعیف ترمز

 گهگاه برای شما هم پیش آمده است که ترمز خودرو ضعیف عمل نماید؛ این امر می‌تواند به خاطر یک یا چند مورد از عوامل ذیل باشد:

• نشت روغن ترمز
• سایش لنت‌ها
• خیس بودن لنت‌ها ناشی از آب، گریس، روغن و …
• عدم عملکرد پیستون دیسک ترمز
• عدم عملکرد صحیح بوستر
• آسیب‌دیدگی شیلنگ‌های ترمز
• عدم عملکرد سوپاپ تعادل

کشیدن یکی از چرخ‌ها هنگام ترمز

این موضوع نیز یکی دیگر از مواردی است می‌تواند نشان از عیبی در سیستم ترمز باشد. کشیدن شدن چرخ‌ می‌تواند ناشی از موارد ذیل باشد:

• مسدود شدن لوله ترمز
• تنظیم نبودن کفشک‌ها
• نشتی سیستم هیدرولیک چرخ
• لقی بیش از حد بلبرینگ چرخ
• چرب شدن لنت چرخ
• خرابی یا تمام شدن لنت‌ها

نرمی بیش از حد پدال ترمز

نرمی بیش از حد پدال ترمز یا حالت اسفنجی آن ناشی از عوامل زیر است:

• وجود هوا در سیستم ترمز
• آسیب‌دیدگی لوله‌های ترمز
• کافی نبودن مایع ترمز
• سفت نبودن اتصالات لوله‌ها
• نشتی مایع ترمز
• ساییده شدن کاسه ترمز

چسبیدن پدال به کف اتاق

چسبیدن پدال ترمز به کف اتاق نیز می‌تواند ناشی از موارد ذیل باشد:

• ساییده شدن لنت‌ها
• وجود هوا در سیستم ترمز
• کافی نبودن مایع ترمز
• عدم عملکرد صحیح تنظیم‌کننده لنت‌ها
• معیوب بودن پمپ زیر پا
• کیفیت پایین مایع ترمز

کشیدن شدن خودرو به یک طرف هنگام ترمزگیری

چنانچه خودرو به هنگام ترمز به یک سمت کشیده می‌شود؛ احتمالا معایب زیر در سیستم ترمز رخ داده است:

• چرب یا خیس بودن لنت‌ها
• تنظیم نبودن کفشک‎ها و پین نگهدارنده
• نامناسب بودن لنت‌ها
• ناهماهنگی باد یا سایش چرخ‌ها
• وجود آب در سیستم ترمز
• شل بودن طبق ترمز

قفل شدن یکی از چرخ

• ژله‌ای شدن لنت ترمز
• تنظیم نبودن پین نگهدارنده کفشک
• سایش بیش از حد آج لاستیک

سوت کشیدن ترمز

• خمیدگی دیسک ترمز
• نفوذ ذرات فلزی یا گرد و غبار به لنت‌ها
• عدم قرارگیری مناسب کفشک‌ها
• شل بودن دیسک
• شل بودن کفشک‌ها

آزاد نشدن ترمز

• معیوب بودن شیر یک طرفه
• مسدود بودن دریچه جبران‌کننده
• شکسته شدن فنر برگردان
• چسبیدن لاستیک پیستون هیدرولیکی

چوب شدن ترمز

• خرابی بوستر ترمز
• خرابی شیر کنترل

روشن نشدن چراغ‌های ترمز عقب

• وجود عیب در سیستم الکتریکی خودرو
• سوختن چراغ‌های ترمز
• شل بودن اتصالات
• تنظیم نبودن کلید چراغ‌های ترمز

روشن نشدن چراغ اخطار ترمز

• پایین بودن سطح مایع ترمز
• معیوب بودن سنسور سطح روغن
• خرابی شیر کنترل
• شل بودن اتصالات
• معیوب بودن سیستم الکتریکی

کورس بیش از حد پدال

• پایین بودن سطح مایع ترمز
• ساییده شدن لنت‌ها
• ساییدگی کفشک‌ها
• تنظیم نامناسب خلاصی پدال

اعمال نیروی اضافی جهت ترمزگیری

• تنظیم نبودن سیستم ترمز
• استفاده از لنت‌های نامناسب
• نفوذ گریس یا آب به لنت‌ها
• مایع ترمز نامناسب
• سوختن لنت ترمزها
• صیقلی شدن کاسه ترمز

کم کردن روغن ترمز

• نشتی سیلندر چرخ
• معیوب بودن لوله‌های ترمز
• شل بودن اتصالات
• نشتی از پمپ اصلی

لنت ترمز

موارد فوق خرابی‌های شایع سیستم ترمز بوده و همانطور که مشاهده می‌شود لنت‌ها نقش اساسی در اکثر آن‌ها دارند؛ لذا باید توجه ویژه‌ای بدان‌ها داشت. لنت‌ها به دو نوع کفشکی و دیسکی طبقه‌بندی می‌شوند که در حال حاضر عمدتا از لنت‌های دیسکی استفاده می‌گردد. لنت ترمز با ایجاد اصطکاک بین دیسک و یا کاسه ترمز باعث توقف خودرو شده و از دو قسمت کفشک و لقمه تشکیل شده است. لقمه‌ها نیز خود به 5 دسته بدون آزبست یا ارگانیک، سرامیکی، نیمه متالیک، کم متالیک و زینتری تقسیم می‌شوند.

لنت‌ها قطعاتی مصرفی بوده و باید در بازه‌های مسافتی مشخص تعویض گردند. بسته به جنس لنت، نوع خودرو، سبک رانندگی و …، حتی ممکن است لنت‌ها بالغ بر 100 هزار کیلومتر نیز کار کنند ولی توصیه می‌شود هر 15 هزار کیلومتر به مکانیک مراجعه نمایید تا سلامت‌ها را بررسی نماید و هر 50 هزار کیلومتر نیز لنت‌ها را تعویض نمایید تا اطمینان کافی نسبت به صحت و کارآیی ترمز وجود داشته باشد.

کیفیت لنت یکی از عوامل حیاتی در صحت عملکرد ترمز و بازه‌های مسافتی تعویض آن بوده و به هنگام خرید باید توجه خاصی به آن داشت. به هنگام خرید خیلی به فکر قیمت نبوده و کیفیت را اولویت اصلی قرار دهید چراکه ترمز نقش مهمی در امنیت شما و سرنشینان ایفا می‌نماید.

مطالعه مقالات مرتبط زیر را از دست ندهید

رادیاتور ، تب بری برای تمام فصول

ترک بلوک سیلندر خودرو چیست

جعبه فیوز پراید و راهنمای وظیفه هر فیوز

عمر مفید خودروها در ایران و 10 گام اساسی برای افزایش عمر خودرو

متوسط کارکرد خودرو در یک سال چقدر است؟

همه چیز مورد ضد یخ خودرو، زمان مناسب و نحوه تعویض ضد یخ خودرو

بخاری خودرو و هر آنچه که در مورد نحوه کارکرد ، نگهداری و عیب یابی آن باید بدانید

واشر سر سیلندر ، قطعه ای ارزان ولی حساس

جعبه فیوز پراید